Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
50
Fenomenuchodźstwaijegoewolucja
rabunkowe(arab.ghazw),terroryzującerolniczeiniemuzułmańskieludytego
regionu,trwałyprzezwieki,przyczyniającsiędoichmasowegouchodźstwa
anawetwyludnieniasięniektórychterenów.WSudanieWschodnimcharak-
terystycznyjestzwłaszczapasbezpośrednionapółnocodGórNuba(wyżyn
południowegoKordofanu),gdziegęstośćzaludnieniajeszczedziśjestniższa
niżnaterenachsąsiednich.
TerytoriawpołudniowejczęściBiladas-Sudanafro-arabscymuzułmanie
nazywaliwprostndomem”czyteżnziemiąniewolników”(arab.DarFertit),
urządzającprawdziwepolowanianamieszkającychtamludzi.WSudanie
WschodnimpoczątkowokoncentrowałysięonewewspomnianymjużPołu-
dniowymKordofanieidalejnapołudniezarzekąBahrelGhazal,sięgając
poterenyEkwatorii.Wrazzmasowymiucieczkamiludnościztychterenów
najazdyprzesuwałysięcorazbardziejnazachód,naterytoriadzisiejszego
południowegoCzaduiRepublikiŚrodkowoafrykańskiej.WkońcuXIXwieku
szczególniewyróżnilisięwtejspecyficznejprzedsiębiorczościsłynniprzywódcy
dżallaba,al-RahmaMansuraz-ZubeiriRabihFadlallahaz-Zubeir
67
.Tenostatni
popodbiciupaństwaBagirmiiczęściBornu,utworzyłnawetnapograniczu
dzisiejszejRepublikiŚrodkowoafrykańskiejiCzaduwłasneswoisteparapań-
stwowoparciuoufortyfikowaneobozy(arab.zeriba)łowcówniewolników,
będącedlanichbazamiwypadowymi.Istniałyonenawetwtedy,gdywSudanie
egipskimpodwpływemEuropejczykówhandeltenzostałzakazany68.
Posiadanieprzezkoczownikówiwładcówimperiówsudańskichkonnicy
iwielbłądówzapewniałoimzwykleprzewagęmilitarną,atutejszeludyrolnicze
miałydowyborualbozaakceptowaćichdominacjęizacząćpłacićtrybutsułta-
nomWadajulubDarfuru,albozostaćuchodźcamiiszukaćjakiegośschronienia.
Niskagęstośćzaludnienia,brakformalnejwłasnościziemi,nieustabilizowane
osadnictwoinieokreślonegraniceułatwiałyzbiegostwo.Uciekinierzyuchodzili
wrejonybagienne,jakSudd(zarab.zapora)wKotlinieGórnegoNilu,lub
górskie,trudnodostępnedlanomadów,jakGóryNubawKordofanie,Melawe
wschodniejczęściobecnejRepublikiŚrodkowoafrykańskiej,Mandarawdzisiej-
szymKamerunieiAbouTelfanwCzadzieczywfalezie(uskoku)Bandiagara
wMali.Stromezboczatychgór,grotyilabiryntytunelistanowiłynaturalny
terenrefugialny.Cowięcej,ludziechroniącysięnawzgórzachwzmacniali
67Patrz:J.Vansina,KupcyznadNilu,w:P
.Curtinetal.,HistoriaAfryki.Narodyicywilizacje,
Gdańsk2003,s.528in.
68
WysyłalioniztychobszarówdoosmańskiejTrypolitaniiok.6tys.niewolnikówrocznie,
patrz:D.D.Cordel,Des“Réfugiés”dansl’Afriqueprécoloniale?,nPolitiqueAfricaine”2002,
nr85,s.16–29;także:H.Gstrein,WśródhandlarzyniewolnikówwSudanie,Warszawa1992.