Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
„Nieprawdato,cooczywidzą–mówiłTaleszMiletuokołoroku
600przedChr.–Zdajesięwamtylko,żemieczjestzżelaza,
nagolenicezbrązu,astatekzdrzewa.Tojestwszystkozwody;tylko
ztakiejwody,którasięrazwydajetaka,adrugirazinna.Zniejpara,
zniejlód,zniejmetal,zniejziemiaiciało,zniejwszystkowyszło,
cojestnaświecie,iwszystkierzeczytowłaściwiewoda,takalub
inna”.Talesświadectwuzmysłówoczywistemuprzeczył,awodę
wludziwmawiał.Taleswodą,innyfilozofpowietrzemwszystko
nazywał,innygłosił,żeto,conaprawdęjestpoczątkiemiistotąświata,
tojakiśchaosnieoznaczonyniewiadomoczego,tojakieś„nie
wiadomocoijakie”,aztegosiędopierorobiąiztegosąrzeczy
określone:takieiinne.Wszyscycifilozofowiemówiliprzecież
pośrednioswyminaukami:„Niewierzcieoczom,uszomirękom.One
przecieżwasłudzą.Wamsiętylkośninajawieświatzbudowany
rzekomoztakwieluitakróżnychmateriałów;naprawdęjesttojeden
tylkomateriał,aletegooczymaniezobaczysz!”
Eleaci
Zwyczajny,interesamizajętyobywatelhelleńskiwielerobił,jeżeli
spokojniesłuchałnauk,któreniełatwobyłoprostemuczłowiekowi
pojąć,skoroprzeczyłytemu,cooczywidzą,anieprzypominałytego,
cozamłoduopowiadałamatkawdomu,akapłanwświątyniobogach,
gigantachibohaterach.Ajednakmłodziludziesłuchalifilozofówinic
teżdziwnego,żewszóstymwiekuKsenofaneszKolofonu,aponim
wpiątymwiekuParmenideszEleizaczęliotwarciegłosić,żebóstwa
imityczłowieksobiesamstworzyłwczasachzamierzchłychnaobraz
ipodobieństwoswoje,żecałyświatwidzialnyito,cosięnanim
dzieje,tosentylkoimarazwiewna,tosięnamwydajetylko;śnimy
najawie,ażdochwiliśmierci.To,coistniejenaprawdęibędzie
naprawdę,nawetkiedynasniebędzieiżadnejpoznającejistoty;to,
cosięnietylkowydajeiśnikomuś,alecojest,byłoibędziesamodla
siebie,aniedlakogośtam,nietylkowczyichśoczach,tojestjedno
jedyneniepodzielne,wiecznotrwałe,niezmienne,niestworzone
iniezniszczalne.Oczyludzkieniezobaczątego,conaprawdęjest;
oczyludzkietylkośnićpotrafiąiopowiadaćnamwidziadłaimajaki
swojeotymświeciespostrzegalnympełnymbarw,form,zmian,
ruchów,zjawisk.Wszystkotojestjakodymijakomara.Rozumtylko
potrafiukazaćmądremuczłowiekowiprzedoczymaduszyto,
