Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
mającadoswojejdyspozycjizorganizowanąipotężnąmachinę
państwa.Wyrastazprzekonania,żegwarancjąnienaduży-
waniawładzyprzeciwobywatelomniemożebyćlitylko
osobistamądrośćiszlachetnośćludzi,którympowierzane
zostająsterypaństwa.Nawetnajlepsimogąbowiemulegać
namiętnościomipokusompłynącymzmożliwości,jakie
dajekontrolanadaparatempaństwa.Koniecznejestwięc
możliwiedalekoposunięteiskutecznepodporządkowanie
gozasadomiograniczeniomzawartymwregułachprawa
obowiązującychnietylkoobywateli,lecztakżesamychrzą-
dzących.Poddaniedziałańpaństwanadrzędnym,podanym
dowiadomościiobowiązującymobywateliorazwładzę,
regułomnietylkoograniczamożliwościuczynieniazesłużb
państwowychnarzędziabrutalnejopresjiwobecobywateli.
Umożliwiatakżetymostatnimprzewidzenie,jakiereakcje
państwamogąwzbudzićichzachowania,bezwzględuna
to,ktoakuratkierujejegoaparatem.Dostarczatozarazem
dodatkowego,względnieobiektywnegokryteriumweryfi-
kacjiprawidłowościdziałańpaństwawobecobywatela.
Sensideirządówprawapolegawięcnadążeniudoza-
pewnieniarządzonymprzynajmniejminimalnegopoziomu
bezpieczeństwaodarbitralnegoisamowolnegoużywania
przeciwkonimsiłyucieleśnianejprzezpaństwo.Dawaćma
toobywatelomnietylkopoczuciebezpieczeństwa,lecztakże
stwarzaćimpewnąprzynajmniejsferęwolnościipodmio-
towości.Zakresograniczeń,jakienakładanajednostkępra-
wo,możebyćoczywiściewiększylubmniejszywzależności
odjegotreści.Abyjednakmożnamówićojakimkolwiek
zakresiewolnościczłowiekapoddanegowładzypaństwa,
prawomusipozwalaćnaprzewidzenie,wjakichsytuacjach
mogąwobecobywatelazostaćzastosowanetakieczyinne
środkiwładcze,wszczególnościocharakterzerepresyjnym.
Dopierowówczasbowiemjestonwstaniewjakikolwiek
racjonalnysposóbdecydowaćoswoimlosie,biorącpod
uwagęmożliwedoprzewidzeniakonsekwencje.Poddany
arbitralnejwoliidowolnymżyczeniomosóbsprawujących
24
