Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Otoczytamyzdanie:DJeśliwtwoimwyjaśnieniuniemanic,coprzemań
wiałobydomojejwyobraźni,jakażztegokorzyść?”(J,3,156).Zwróćmy
uwagę,iżwyobraźniajestadresatemzarównooddziaływaniaprzedmioń
tówznajdującychsięwpolumojegowidzenia(acrimsoncloud),jakispoń
sobuwypowiadaniaonichsądów(yourexplanation).Krytycznafilozofia
Thoreauposwejfazieontologicznej(dotarciedobareexistence)iepisteń
mologicznej(zmianasposobuwidzeniarzeczywistości)trafiatakżedo
kręgustylistycznego1nowafilozofiaprzedmiotubędziemusiałazna.
leźćnowysposóbwyrazu.OsiemdziesiątlatpóźniejJohnDeweypoń
nowniepostawihumanistycznejrefleksjizadanieznalezieniadlaopisu
poznawczychprocedursłowapozbawionegoautomatyzmówiprzyzwyczań
jeń,i1podobniejakThoreau1będziezmierzałdotegoceluprzezzwrot
wstronęwyobraźni.Przywołajmydłuższypassuszpochodzącejz1938
rokupracyArtAsExperience:
Ciągitego,cotylkoprzezuprzejmośćzwiemymyślami,stająsię
mechaniczne.Łatwo,nazbytłatwo,imtowarzyszyć.Zarównoobserń
wacja,jakiotwartedziałaniełatwopadająłupeminercjiizasadynajń
mniejszegooporu.Takkształtujesiępublicznośćprzywykładopewń
nychsposobówwidzeniaimyślenia,któralubi,abyjejprzypominano
wszystkoto,codobrzeznajome.Nieoczekiwanezwrotyzamiast
wzbogacaćdoświadczenie,sąjedyniepowodemzdenerwowania.
Słowasąszczególniepodatnenatętendencjędoautomatyzmu.Jeśli
ichniemalmechanicznyciągniejestnadmiernienudny,autorzań
służyłnaopinięzrozumiałegotylkodlatego,żeznaczenia,którym
dajewyraz,sątakznajome,iżniewymagająodczytelnikanamysłu.
Rezultatemjestakademickośćieklektycznośćwszelkiejsztuki.Osoń
bliwąjakośćwyobrażonegonajlepiejzrozumieć,przeciwstawiającje
zawężającymefektomprzyzwyczajenia.Czasjestnajlepszymkamień
niemprobierczym,pozwalającymodróżnićwyobrażone(imaginative)
odwymyślonego(imaginary).Toostatnieprzemija,jestbowiemarbiń
tralne;wyobrażonenatomiasttrwa,ponieważ1chociażzpoczątku
wydajesiędziwnenaszymprzyzwyczajeniom1jesttrwaleznajome
(enduringlyfamiliar),gdyodnieśćjedonaturyrzeczy
10.
TwórczośćThoreaujestpasażem,wktórymromantycznośćstajesię
pragmatyczna.KrytykaDautomatyzmu”słówniejestradykalnymodcięń
ciemsięodichprzydatności:naszepoznawanieświatadokonujesięnie
wjednejsferze,ibyćmożewysiłekrefleksjiThoreauzmierzadozwróceń
10J.Dewey:ArtAsExperience.NewYork:CapricornBooks,1958,s.269.
23
