Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
RozdziałI.Istotaunikaniaopodatkowaniawświetleorzecznictwasądówadministracyjnych
3.Pierwszeistotneorzeczeniaodnoszącesiędozjawiska
unikaniaopodatkowania
Wprawdzieniniejszeopracowanieodnosisiędoorzecznictwasądówadministracyjnych
(szczególnieNaczelnegoSąduAdministracyjnego),jednakzewzględunadoniosłość
wybranychwyrokówTrybunałuKonstytucyjnegoorazorzeczeńSąduNajwyższego,
należysięrównieżdonichodnieść.Stądnależyzauważyć,żeproblemmożliwościza-
stosowaniaklauzuliobejściaprawapodatkowegobyłobecnyworzecznictwiesądów
polskichjeszczewpoprzednimsystemiegospodarczym(cytowanadalejuchwałaSN
wydanazostaławdniu8.02.1978r.).Niemniej,todopierolata90.zintensyfikowały
zainteresowaniesiętymtematem-cooczywiściewynikałozszeregunowychpraktyk
podejmowanychwtamtychlatachprzezpodatników.Stantenoczywiścieprzełożyłsię
takżenazainteresowaniesiętymtematemprzezprzedstawicielidoktryny,którzyza-
częlitworzyćopracowaniamająceprzybliżaćtętematykę13.Brakbyłozarazemjednoli-
tościorzecznictwawpodejściudotychpraktyk,którezczasemzaczętoidentyfikować
poprzezodniesieniedotakichterminów,jakunikanieopodatkowania,uchylaniesię
odopodatkowania,agresywnaoptymalizacjapodatkowa,obejścieprawapodatkowego
czynadużycieprawa.
Jednymzpierwszychodnotowywanychwpiśmiennictwieorzeczeńkształtującychpol-
skądoktrynęobejściaprawapodatkowegostanowiuchwałaSNz8.02.1978r.,IICR
1/7814,wktórejwyrażonostanowisko,żeniejestnieważnaumowa,przezktórejza-
warciestronynaruszyłyprzepisyprawapodatkowego.Normyprawapodatkowego
dysponująodpowiednimiśrodkamidozrealizowaniaokreślonychimcelów,aorgany
podatkoweniemająobowiązkurespektowaniatychpostanowieńczynnościprawnych,
którezmierzałydoobejściaprzepisówfiskalnych.Czynnośćprawacywilnegoukształ-
towanaprzezstronywsposóbzmierzającydoobejściaprzepisówpodatkowychnie
stajesięztegopowodunieważna.
WpodobnymtoniewypowiedziałsięSądNajwyższywwyrokuz4.02.1994r.,IIIARN
84/9415,wktórympodkreślonopotrzebęwyjaśnianiaprzezorganypodatkowerzeczy-
wistejtreścistosunkówprawnych,jakiewynikajązzawartychprzezpodatnikówumów
wzakresiezobowiązańpodatkowych,awszczególnościocenyichistotnychtreścipod
względemskutkówprawnychwświetleprzepisówogólnychKodeksucywilnegodo-
tyczącychczynnościprawnych,jakrównieżprzepisówogólnychozobowiązaniach
umownych,umożliwiającychstronomswobodnekształtowaniestosunkówumownych
zgodniezichwolą,bylebyichtreśćlubcelniesprzeciwiałysięwłaściwości(naturze)sto-
sunku,ustawieanizasadomwspółżyciaspołecznego.SądNajwyższyzwróciłuwagęna
13Por.P
.Karwat,Obejścieprawapodatkowego,Warszawa2003,s.20-54;M.Kalinowski,Granicelegal-
nościunikaniaopodatkowaniawpolskimsystemiepodatkowym,Toruń2001,s.59-81.
14LEXnr1672978.
15Niepubl.
