Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
Począwszyodprehistoriipierwszychpaństw,światpodzielonybyłnaterytoria
znajdującesiępodlubpozaichjurysdykcją.Szybszetemporozwojuspołeczności
ludzkichskupionychwewnątrzpaństwazachęcałodocentralizacjiwładzyimono-
polizacjiprzemocywramachorganizacjiterytorialno-politycznych,wychodzących
pozarelacjepokrewieństwa.Wprocesieewolucjiokazałysięonepoprostulep-
szymregulatoremprocesówspołecznychodluźnych(niepaństwowych)organizacji.
Wperspektywiehistoriipolitycznejpaństwopotwierdziłorównieżswojawyższość
wstosunkudomiast–państw,ichlig,atakżeimperiów–chociażbywzakresie
prowadzeniahandluorazprotekcjiswoichobywateli.Wkonsekwencjiuznanoje
zapodstawowąformęorganizacjiżyciaspołecznego–swoistynemblemat”west-
falskiegosystemstosunkówmiędzynarodowych.Takpredysponowanepaństwonie
zdobyłojednaknigdyatrybutunnieśmiertelności”.Poddanepresjiwewnętrznej
izewnętrznej,słabnielubupada,tracączdolnościhomeostazy.
Zpoczątkamipaństwanowoczesnego(XVIw.)wiążesięprzyjęciepaństwo-
centrycznejnarracjiwstosunkachmiędzynarodowych,dlaktórejzmianynapoli-
tycznejmapieświatabyływówczasczymśnaturalnym.Jednepaństwapoprostu
przestawałyistnieć,podczasgdyinne–wręczprzeciwnie–konsolidowałysięjesz-
czebardziej(naogółkosztemtychpierwszych).nUpadanie”państwwznaczeniu
ichempirycznegosłabnięcia,aniekiedytakżekresuichpolitycznejegzystencji
należyzatemuznaćzajedenznajważniejszychprocesówwstosunkachmiędzy-
narodowych.Jednocześniewrazzkolonizacjąnowychterytoriówprzezmocarstwa
europejskiemodelpaństwanowoczesnegoglobalizowałsię.JednakżepozaEuro-
pą–wwarunkachdużejzłożonościetnicznejikulturowej,silnegooddziaływania
tradycjiorazrozbudowanychinstytucjinieformalnych–jegoimplantacjamusiała
napotkaćproblemy.
Wujęciuchronologicznymmożnawyróżnićtrzycyklepowstawaniaprotopla-
stówwspółczesnychpaństwdysfunkcjonalnych(upadających):(1)nafalidekolo-
nizacjipoIorazIIwojnieświatowej,(2)pozakończeniuzimnejwojnyirozpadzie
ZSRR,(3)wwynikudefactoporzuceniazasadyefektywnościwdoktryniepra-
wamiędzynarodowego.Przezwiększączęśćhistoriisystemupaństw–formalnie
dochwilipowstaniaOrganizacjiNarodówZjednoczonych(ONZ)–słabeiupa-
dłepaństwabyłypoprostuwchłanianeprzezsilniejszychsąsiadów.Po1945r.,
