Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
1.Wstęp
wająoneniezwykleaktywnąrolęwgeograficznympodzialepracy,wkształtowaniu
irozwojuregionówekonomicznych.
Miasto,jakoformaosadnicza,łączywyjątkowosprzecznecele,takzewnętrzne,jak
iwewnętrzne,gdyżzjednejstronyjestśrodkiemdorozwiązywaniawieluproblemów
rozwojuspołecznego,natomiastzdrugiejjestźródłemiarenąichnajbardziejjaskrawe-
gowystępowania.
Sprzecznościtepowodują,żeistniejeciągłyspórdotyczącyefektywnościistnienia
miastwogólepomiędzyzwolennikamiiichprzeciwnikami.Jednymmiastawydająsię
wieczne,innimyśląoczasie,wktórymniebędąistniały,zwłaszczamiastagiganty.
Oideachantymiejskichświadczątytułypublikacjitypu„niknącemiasto”(WirthF.L.,
1938),budowazaśmiastogrodówmiałabyćswoistegorodzajuantidotumnagiganty
(molochy)miejskie.WpołowieXXw.,gdyrozpocząłsięrozwójprzedmieśćistref
podmiejskich,doktórychzaczęłaprzenosićsięludnośćzcentrówmiast,potraktowano
tozjawiskojakopocząteknowejery–„urbanizacjibezmiast”.
Jednakżezapowiedzi,że„namiastaprzychodzikoniec”niesprawdziłysię,bo-
wiemmiastazademonstrowałyswojązadziwiającążywotnośćiumiejętnośćżycia
wzmieniającejsięrzeczywistości.NapoczątkuXXIw.,gdymożnajużspojrzećzre-
trospektywynaprocesurbanizacjiwXXw.,należystwierdzić,żewiektenbyłwie-
kiemurbanizacji,arolamiastwzrosła.Miastarozwijałysięzadziwiającoszybko,wy-
kształcającróżneformyosadnicze(np.aglomeracje,konurbacje,megalopolisitp.).Dla
zastąpieniamiastinnąformąosadnictwaniemajakdotejporyżadnejzadowalającejal-
ternatywy.
Wobecnychczasachwewszystkichkrajachświatawzrastaliczbamiastiudział
ludnościmiejskiej,stąduwagauczonychwcorazwiększymstopniujestpoświęcona
problemommiastiświatowejurbanizacji.
Gdyprosisięzarównonaukowców,jakipolitykówowymienienietrzechnajwa-
żniejszychproblemówwspółczesnegoświata,toprawiejednomyślnietwierdzą,żesą
to:zagrożenieatomowe,głódiwzrostmiast.Traktująwięcgalopującąurbanizacjęjako
globalneniebezpieczeństwo(TheCityintheThirdWorld,1974:9;WorldUrbanForum,
Vancouver2006).Zapewnenależałobyjeszczedozagrożeńdodaćpowszechnyterro-
ryzm.Jednakniewszyscypodzielajątepesymistyczneopinieiwskazująnaistotność
innychsprawwspółczesnegoświata,takichjak:osiągnięcierównowagiekologicznej,
zachowaniepokojunaświecieorazrolęmiastwrozwojukulturymaterialnejiducho-
wejludzkości.
Zprzytoczonychpowyżejzagadnieńwynika,żeproblematykabadawczado-
tyczącamiastjestbardzoważnainiezwykleaktualna,ponieważZiemiastałasiępla-
netąmiast,aprocesurbanizacjijestjednymznajbardziejuderzającychprzejawów
współczesnejcywilizacji.Obserwujesięzarównojegoskutkipozytywne,jakinega-
tywne.Maondużywpływnadynamikęiprzestrzennąstrukturęprodukcjispołecznej
oraznawarunkiżycialudności.Szczególniejaskrawozarysowujesiętendencjadonad-
miernego,wręczniebezpiecznegowzrostuwielkichmiast(miast„milionowych”,aglo-
meracjimiejskich,megalopolis)irozległychstrefzurbanizowanychorazściśleztym
związananierównomiernośćwrozwojuosadnictwanaróżnychobszarach(Szymań-
