Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ArturMarkowski
UniwersytetWarszawski
CzywKrólestwiePolskim(1815-1915)
istniałsamorządżydowski?*
Wstęp
Wciągustulat,między1815a1915r.,wKrólestwiePolskimdoszłododiame-
tralnejzmianystrukturalnej,organizacyjnej,aletakżepolitycznejwzakresie
funkcjonowaniasamorządnościżydowskiej.Tradycyjnestrukturykahalnezostały
oficjalniezniesionew1822r.,aichmiejscezajęłypowołanejeszczew1821r.dozo-
rybóżnicze.Jednymzistotniejszychpytań,jakienasuwasięwtakimprzypadku,
jestto,czydozorybóżniczebyłykontynuacjątradycjisamorządnościżydowskiej,
czyteżjedynieagendąpaństwowąsłużącądokontroliiadministrowaniaspołecz-
nościąiinfrastrukturą.odpowiedźnatopytanieniejestprosta.Niewystarczy
bowiemporównaćjedyniekompetencjetychdwóchtworów,trzebateżzrozumieć
szerokikontekstichfunkcjonowania:miejscewstrukturachwładzyorazichre-
cepcjęspołeczną.Musimyponadtopamiętaćododatkowymutrudnieniuwyni-
kającymzfaktu,żepozakahałemelementemsamorządnościżydowskiejprzed
1815r.byłyrozmaitebractwa,zktórymiwładzepaństwoweKongresówkiobeszły
siębezpardonowo,zakazującichdziałalnościwmarcu1822r.Przyczymtrudno
tuojednoznacznąkonstatację,badaniadlaziempolskichniepozwalająjeszcze
bowiemnatakierozstrzygnięcia,alebyćmożebractwaniestanowiłytylkoele-
mentużydowskiejsamorządnościwspółistniejącegozkahałem,alepełniływręcz
rolękonkurencyjnegoośrodkawładzy.
*Niniejszyartykułjestznacznierozszerzonąwersjątekstu,któryzostanieopublikowany
wjęzykuangielskimjakowprowadzeniedowyborudokumentówpoświęconychdziejomsamo-
rządużydowskiegonaziemiachpolskichodśredniowieczadoczasówwspółczesnych,przygo-
towywanegoprzezwydawnictwoBrill.Kwerendyźródłowezostałyprzeprowadzonewramach
grantuudzielonegoprzezGerdaHenkelStifung.Zauwagiikomentarzedotejwersjichciałbym
podziękowaćprof.MarcinowiWodzińskiemuorazrecenzentomtomu.
