Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
ArturMarkowski
KontekstdlatychwydarzeństanowiąznanezokresuautonomicznegoKró-
lestwasuplikiiskargiŻydównadziałalnośćkahałówibractworazdonosyin-
formująceonielegalnymichfunkcjonowaniu,któreskładanoniemalżedokońca
omawianegookresu.Bezwątpieniaobserwujemytutakże,naprzykładzieinstytu-
cjonalnychformzarządzaniagminążydowską,procesupodmiotowieniapolitycz-
negoŻydów,kiedyzpozycjiprzedmiotowych-niemalżebiernychwobecdzie-
jącychsięzmian-zaczęlionitakżepoprzezdziałalnośćdozorów,czywdrugiej
połowieXIXw.-ZarząduWarszawskiejGminyStarozakonnych,partycypować
wpolitycejakoczynnaidośćsilnagrupa
1
.
Czyminnymjestrzeczjasnaproblemrozumieniapojęciansamorząd”wepo-
ce,którąsięzajmujemy,iwytworzenie,ewolucjaorazimplementacjamodeli
samorządności,jakiebyływtedydostępne(otychkwestiachbędępisałwpod-
sumowaniuniniejszegoartykułu).Definicjarobocza,którastanowidlamnie
punktwyjściadodalszychbadań,jestnastępująca:samorządtoinstytucjabądź
instytucjeadministracyjnepowołanewceluzarządzaniapotrzebamiwspólnot
lokalnych.Członkowiesamorządusąwybieranispośródiprzezprzedstawicieli
tychwspólnot
2
.
Wartotakżemiećnauwadze,żepomiędzywiekiemXVIII(szczególnie
jegokońcówką)orazwiekiemXIX,októrymtraktujeniniejszyartykuł,za-
chodziłypewnezmianywobszarzementalnościorazrozumieniaświatapojęć.
Mimotoistniałelementspajającytenświatwyobrażeń,amianowicietendencje
dwóchoświeceń-europejskiegozjegopragmatycznymiuniwersalistycznym
1
R.Żebrowski,ŻydowskaGminaWyznaniowawWarszawie1918-1939.Wkręgupolity-
ki,Warszawa2012,s.10.ZarządWarszawskiejGminyStarozakonnychtonazwanadanawar-
szawskiemudozorowibóżniczemuw1871r.wzarządzeniudotyczącymordynacjiwyborczej.
Wskazujetozarównonawiększeznaczeniegminywarszawskiejnatleinnychgminżydowskich
wKrólestwiePolskim,jakinabardziejpolitycznycharaktersamejinstytucjizarządzającejgminą.
Problemtejzmianynazwyjestsłabozbadanyiwymagapogłębionychanalizźródłowych.Dotej
poryniewiemybowiem,czyoznaczałaonajakiekolwiekprzesunięcieideowewkwestiirozumie-
niaroliicharakterutegotworu,awięcczyZarządnależałobyinterpretowaćjakoorgankierujący
swegorodzajuautonomicznąwspólnotąitymsamymbliższyprzedrozbiorowymkahałom,czy
przeciwnie,byłaoznakąjegoupaństwowienia(wsensieideowym)albojedyniekosmetyczną
zmianąniemającążadnegoznaczeniaideowegoipraktycznego.W1905r.takżegminażydowska
wŁodziużywałanazwy:ZarządGminyStarozakonnychwŁodzi,por.ArchiwumPaństwowe
wŁodzi,Łódzkagminawyznanioważydowska(228),sygn.10,k.13.
2
GrzegorzSmykwskazujeże:nsamorządpostrzeganowięcpowszechniejakowykonywa-
nieprzezkorporacjeobywatelifunkcjiadministracjipublicznej,niezależnieodorganówadmini-
stracjirządowej”.Cyt.za:idem,AdministracjapublicznaKrólestwaPolskiegowlatach1864-1915,
Lublin2011,s.122.
