Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.3.Ryshistorycznyprocesówutowarowienia
GyörgyLukácswHistoriiiświadomościklasowej,nadająctejkoncepcjifun-
damentalneznaczeniefilozoficzneitwierdząc,żetowarpozwalasięrozumieć
njakouniwersalnakategoriacałegobytuspołecznego”(Lukács1988:203).
Podkreślałteż,żeutowarowieniewiążesięznzasadąracjonalizacjinastawio-
nejnarachunek,nawyliczalność”(ibid.:207),łączącwtensposóbkoncepcje
MarksaiWebera(por.takżeHabermas1999:577inast.).Koncepcjęmark-
sowskąpróbowanonastępniestosowaćzarównodowskazywaniaróżnicmię-
dzykapitalizmem,zjednej,afeudalizmemczysocjalizmem,zdrugiejstrony,
jakidoodróżnianiaposzczególnychtypówkapitalizmu.
Typologiewspółczesnychsystemówgospodarczychmożnaoprzećnarela-
cjimiędzywładząpaństwowąagospodarką,relacjiwyrażonejwodpowiedzi
napytanie:ilepaństwawgospodarce?Poszczególneempiryczneprzypadki
mieszcząsięnakontinuum,któregokrańcestanowiąporządekwolnorynko-
wyiporządeketatystyczny.NatymkontinuummożnaumieścićwXXwieku
np.kapitalizmneoliberalny,kapitalizmnadreńskiczykapitalizmskandynaw-
ski(socjaldemokratyczny)(por.Boyer2007,Albert1994).Najwięcejuwagi
poświęcasięzwykleróżnymwariantomwelfarestate(państwadobrobytuczy
państwaopiekuńczego).
Kategoriamiutowarowienia(commodification)iodtowarowienia(de-
-commodification)posługujesięwszczególnościGøstaEsping-Andersen
(1985,2010)przyanaliziezasadfunkcjonowaniaróżnychkapitalistycznych
systemówpaństwaopiekuńczego.Utowarowienierozumieonnietylkojako
sytuację,kiedyludziesprzedająnarynkuswojąsiłęroboczą,aleiszerzejjako
zaspokajaniepotrzebprzeznabywanietowarów.Odtowarowienienatomiast
nieoznaczacałkowitejlikwidacjipracyjakotowaru,anitymbardziejlikwi-
dacjirynku;npojęcietoodnosisięraczejdostopnia,wjakimjednostkibądź
rodzinymogąutrzymaćakceptowalnystandardżycianiezależnieodswojego
uczestnictwawrynku”(Esping-Andersen1990:37).Niemożebyćanipełne-
goutowarowienia,anipełnegoodtowarowienia,aróżnicamiędzynimiwiąże
sięztrzematypamipaństwkapitalistycznych:państwaliberalnegowsensie
ekonomicznym(USA,Kanada,Australia),państwakonserwatywnego,czyli
korporacjonistycznego(Niemcy,Austria,Francja,Włochy)ipaństwasocjal-
demokratycznego(krajeskandynawskie).Wpaństwieliberalnymwystępu-
jewiększeutowarowieniełączącesięzmerytokracjąiideologiąrówności
szansgłoszącą,żekażdyczłowiekpowinienmiećtakiesamemożliwości
uzyskiwaniapożądanejprzezsiebiespołecznejpozycjiorazokreślonychdóbr,
arealizacjatychmożliwościzależyodjegowłasnychzasług(atakżeodtego,
coodziedziczył).Państwokorporacjonistyczne,kierującsięzasadąpomocni-
czości(por.Carozza2003),przejmujeniektórezadania,zktóryminiewpełni
21
