Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Utowarowienieiodtowarowieniewujęciusocjologicznym
Wyróżniamyzatemosiemkategoriidóbr.
1.Dobraprywatne-jedzenie,ubrania,samochody,prywatnemiejscapar-
kingowe.Sąwzasadziewpełniutowarowione,choćichcenymogąbyć
subsydiowane.
2.Dobraklubowe-kina,filharmonie,płatnatelewizjakablowa,platforma
streamingowa.Sąutowarowione,aczkolwiekczęstosubsydiowane,płat-
nealbobezpośredniozakażdeużycie(payperview),albopośredniopo-
przezstałewspółfinansowanieprzezczłonkównklubu”(polegolfowe).
3.Dobrapubliczne-światłolatarnimorskiej,obronanarodowa,darmowe
oprogramowanie(np.opensourcesoftware).Sąświadczeniami.Należątu
równieżdobraspołeczne,częściowopłatne,alesubsydiowane,jaknp.
transportpubliczny.Powtórzmy,żedotejkategoriizaliczyćmożnatakże
darmowedarynatury,takiejakpowietrze,światłosłońca.
4.Dobrawspólne.Kategoriatawymaganiecodłuższegoomówienia.Obok
klasycznychnaturalnychcommons(lasy,ławiceryb,pastwiska)zaczęto
obejmowaćniąwieleinnychobiektów.Sątowszczególnościdobrakultury
niematerialnejnależącedotradycyjnychspołeczności,takiejakwiedzatu-
bylczadotyczącaodpowiednichdodanegomiejscaupraw,naturalnychro-
ślinleczniczychczysposobuprzyrządzaniatradycyjnychpotraw.Obrońcy
commonsuznawali,żenależyjechronić(takjaktubylczeterenynaturalne)
przedzawłaszczeniemnp.przezfirmyprywatne.
Pojęciedóbrwspólnychstosujesiętakżedowspółczesnychdóbrkultury,
takichjakwłasnośćintelektualna,oprogramowanie,prawaautorskiedodzieł
muzycznychczyliterackich.Sprawawydajesięjednakbardziejskompliko-
wana.Popierwsze,sytuacjadóbrnaturyidóbrkulturyjestodmienna.Oile
zasobynaturalnesązwyklewyczerpywalne9,acałyproblempoleganata-
kimużytkowaniu,bymogłysięodnawiać,towprzypadkuwiększościdóbr
kultury(utworymuzyczne,filmy)sąonełatwokopiowalne(czyliichkon-
sumpcjajestnierywalizacyjna,bowieleosóbmożeoglądaćtensamfilm)10.
Powtórejednak,dobrakulturymogąznajdowaćsięwewszystkichpodsta-
wowychczterechkategoriach.Właśniewprzypadkudóbrkulturytocząsię
zażartedebatyoto,czydobratemogąbyćtowarem,dobremwspólnym(dla
kogo?),czywreszciedobrempublicznym.Zabiegidążącedoutowarowienia
wieludóbrkultury(np.publikacjiwniektórychczasopismachnaukowychczy
9Jednymzwyjątkówsąnp.lasy,oczywiścieprzyodpowiedniejgospodarceleśnej.
10Rzeczwtym,żewytwarzaniepierwowzorówtychdóbrkopiowalnychwymagajakiegoś
finansowaniaichtwórców,boinaczejtwórczośćiinnowacjemogąulecznacznemuosłabieniu.
30
