Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
CharakterystykateoriinapięciaRobertaAgnew
1.6.Rolarelatywnejdeprywacjiwgenerowaniunapięcia
Jednymzgłównychpojęć,jakimioperujewswojejteoriiRobertAgnew,jest
pojęcienrelatywnejdeprywacji”(relativedeprivation)odnoszącesiędosytuacji
nierówności(poczuciakrzywdy,dysharmonii).JejkorzeniesięgająteoriiRoberta
K.Mertona,wswojejteoriiodnosisiędoniegotakżeAlbertCohen,upatrując
źródłozachowańprzestępczychwpoczuciudeprywacji.SławomirPrzybyliński
(2007,s.120)zwracauwagę,żenzdrowefunkcjonowanieczłowiekabezzaspo-
kojeniapodstawowychpotrzebjestniemożliwe.Beznichpoprawnefunkcjono-
waniejestmałoprawdopodobne,byłobyonowyimaginowane,niehumanitarne
inierokującerozwojujednostki,byłobywręcznędznymegzystowaniem,pas-
memfrustracji,strachuilęku”.
Jakjużwcześniejpodkreślono,teoriaAgnewoperujepojęciemnrelatywnej
deprywacji”(relativedeprivation),którawedługElliotaAronsona,Timothy’ego
D.WilsonaiRobinaM.Akerta(1997
,s.580)oznaczanpoczuciejednostki(albo
grupyspołecznej),żeposiadamniejniżzasługujelubmniejniżpozwolonojej
oczekiwać,lubteżmniejniżposiadająludziedoniejpodobni”.ZbigniewBok-
szańskiiinni(2002,s.352)wEncyklopediiSocjologicznejtakżezwracająuwa-
gę,żewzględnadeprywacja(relatywnadeprywacjalubwzględneupośledzenie)
tozjawiskopsychospołecznepolegającenarelatywizowaniuocen(opinii,po-
stawitd.)dotyczącychwłasnej(indywidualnejlubgrupowej)pozycji.Ważnym
elementemskładowymtakiegopostrzeganiajestlegitymizacjaaspiracji;poczu-
ciesłusznościoczekiwańmusibyćsilneizinternalizowane,abyzablokowanie
możliwościrealizacjitychoczekiwańwywołałodeprywację.
Zpunktuwidzeniazmianomakrostrukturalnymcharakterzeszczególne
znaczeniemająblokadystrukturalne,toznaczywbudowanewzinstytucjonali-
zowanysystemregulującystosunkispołeczne.Ukształtowaniesięprzekonania,
żeniespełnioneaprawomocneaspiracjesąuniemożliwianeprzezimmanentne
cechysystemu,częstostajesięzaczynemruchówspołecznych,wtymrewolu-
cyjnych,kwestionującychfundamentyporządkuspołecznego.Problematyka
względnejdeprywacjipojawiłasięwnaukachspołecznychwlatach40.XXwie-
kuwnawiązaniudodorobkuGeorge’aHerbertaMeada.Niezwykleważną
rolęodegrałytudwaprzedsięwzięciabadawcze:studiaHerbertaH.Hymana
(1942)nadczynnikamiokreślającymistatusspołecznyorazszerokoznanypro-
jektSamuelaA.Stouleraijegowspółpracownikówzwiązanyzpostawamiżoł-
nierzyamerykańskichwczasiedrugiejwojnyświatowej.Istotnąrolęwewpro-
