Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Przedmioticelpracy
13
Innąmożliwąbaządoweryfikacjiroligranicysąmodeleopartenazjawiskachciążeńigrawitacji.Po-
zwalająoneocenićpoziomzniekształceniawielkościprzepływów(główniepoprzezichzałamanie,będące
efektemtraktowaniagranicyjakobariery).J.Bröcker(1984)oszacowałzapomocąmodelugrawitacjiwpływ
granicpaństwowychjakobarieryhandlowejwEuropie.Uwzględniłonkosztyobejmująceodległośćgeo-
graficznąorazkosztyprzekraczaniagranicy.Stwierdził,żeśredniwpływgranicwkrajachEuropyZachod-
niejjestporównywalnydoodległości375kilometrów.Oznaczatoredukcjęwmiędzynarodowymhandludo
1/6wartościoczekiwanejnormalnie,gdybyodpowiednieprzepływyhandloweniewiązałysięzprzekrocze-
niemgranicy.PotwierdzatorównieżH.G.Nuesser(1985),którywskazuje,żeoddziaływaniemiędzydwoma
miastami,wyrażoneprzepływemzawodowymosóbitowarów,jestzredukowanedo25%interakcji,która
istniałabymiędzynimi,gdybypomiędzytymiośrodkaminiewystępowałagranica.Współcześnienatemat
nklifu”wprzepływieosóbpisząS.BertoliiJ.Fernández-HuertasMoraga(2015),wskazującnarolęregula-
cjiwprzyjmowaniumigrantów.
Modelgrawitacjimaraczejwyrazilościowyijestskutecznygłównieprzyanalizachekonometrycz-
nych,wymagajednakodpowiednichdanych.Wskaźnikiilościoweoddziaływaniagranicyniemogązastąpić
wielopłaszczyznowegopojmowaniarozwojulokalnego,aprzedewszystkimjegojakościowegorozumienia.
Drugiepodejścieodchodziodpostrzeganiagranicywpostacibariery,adostrzegawniejkorzyściwy-
nikającezkomplementarnościzasobówpoobujejstronach.Okresrozwojutychkoncepcjiobejmujelata
80.XXwieku,kiedyklasyczneteoriecentrum/peryferiezastąpionokoncepcjamisieciowymi,zaśdystansfi-
zycznyzamieniononaróżniceekonomiczne,kulturowe,organizacyjne(Idczak2013).Wpodejściutymdużo
uwagipoświęcasięwspółpracytransgranicznej,jejefektywnościorazwpływowinaprocesrozwojulokal-
negoiregionalnego.Winnysposóbpotraktowanopostawyczłowieka,zmieniającparadygmathomooeco-
nomicus(kierującegosięmaksymalizacjązysków)nahomocont[r]actis(dążącegodonawiązaniakontaktów
naróżnejpłaszczyźniezregionemsąsiednim,wceluzaspokojeniawłasnychpotrzeb;vanHoutum2000).
Współpracętransgranicznąmożnaująćwdwóchmodelach:strukturalnymipośrednim.Pierwszy
znichodnosisiędoprzepływówrynkowychorazdziałańrządowych,drugizaśnawiązujedosiłyspołeczeń-
stwalokalnego,wyrażonejkulturąspołecznościobszarówprzygranicznych(Brunet-Jailly2005zaKrok2006).
Wprzypadkupograniczyozbliżonychsystemachekonomicznychdecydujązmiennestrukturalne,zaśwsy-
tuacjiwiększychróżnicintensywnośćwspółpracyzależygłównieodzmiennychpośrednich.
Trzecinurtkoncentrujesięnakwestiachwpływugranicnadziałaniaczłowieka.Reprezentujepodej-
ściebehawioralneihumanistyczne.Odnosisięgłówniedowymiaruspołecznegooddziaływaniagranicy,
związanegozkwestiamiprzynależnościnarodowej,wskazującnietylenaprzestrzenną,coemocjonalną
więź.Procesytebadanesąm.inprzezsocjologówipsychologów.Obejmująkwestiewzajemnegopostrze-
ganialudnościnatychterenach.
Niniejszapracawnajwiększymstopniunawiązujedozagadnieńnurtudrugiego,koncertującegosię
nasprawachczynnikówimplikowanychprzezfaktwystępowaniagranicy.Specyfikauwarunkowańrozwo-
jupodpewnymiwzględamiprowadzićmożedoefektuperyferyjności,winnychzaśujawniaprzewagęko-
rzystnychbodźców,generowanychprzezgranicę.Cześćuwagizostanieskupionanaaspektachspołecznych.
Zastosowanepodejściemazłożonycharakter,cojestjednakzbieżneznaturąrozwojulokalnego,któryzde-
finicjijestprocesemwielopłaszczyznowym.
