Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Przedmowa
7
empiryczneinależydoantropologii;żebowiemtakaistniećmusi,to
samoprzezsięjasnowynikazpowszechnejideiobowiązkuipraw
moralnych.Każdymusiprzyznać,żeprawo,jeżelimaobowiązywać
moralnie,tj.jakopodstawazobowiązania,musisięodznaczaćabsolutną
koniecznością;żeprzykazanie:niepowinieneśkłamać,niejestchyba
tylkodlaczłowiekaobowiązujące,jakgdybyinneistotyrozumnenie
miałysięonietroszczyć,itaksamoprzywszystkichinnychwła-
ściwychprawachmoralnych.[Musiwięcprzyznać],żepodstawy
zobowiązanianienależytutajszukaćwnaturzeczłowiekaani
wokolicznościach[zachodzących]wświecie,wjakimczłowieksię
znalazł,leczapriorijedyniewpojęciachczystegorozumu,iżekażdy
innyprzepispolegającynazasadachsamegodoświadczenia,anawet
podpewnymwzględemprzepispowszechny,jeżeliwnajdrobniejszej
części,byćmożenawettylkocodopobudki,opierasięnaempirycz-
nychpodstawach,możewprawdzienazywaćsiępraktycznąregułą,lecz
nigdyprawemmoralnym.
Azatemwśródwszystkichpoznańpraktycznychprawamoralne
wrazzeswymizasadaminietylkoróżniąsięwsposóbistotnyod
wszystkichinnych,zawierającychjakiśpierwiastekempiryczny,ale
całafilozofiamoralnaopierasięwzupełnościnaswejczęściczystej,
azastosowanadoczłowiekaniezapożyczaniczegoodznajomościjego
natury(antropologii),leczdostarczamujakoistocierozumnejpraw
apriori,którenaturalniewymagająjeszczerozwagi(Urteilskraft),za-
ostrzonejdoświadczeniem,częściowopoto,żebyrozróżnić,wjakich
wypadkachdadząsięzastosować,częściowo,bywyjednaćimdostęp
dowoliczłowiekainadaćmocwykonawczą,ponieważczłowiekpod-
legającysamwpływomrozlicznychskłonnościjestwprawdziezdol-
nypojąćideępraktycznegoczystegorozumu,aleniepotrafitakłatwo
sprawić,żebystałasięonainconcretoczynnąwjegopostępowaniu.
Metafizykamoralnościjestwięcniezbędniekonieczna,nietylko
dlatego,żeskłanianasdotegopotrzebaspekulacji,żebyzbadaćźró-
dłopraktycznychzasadleżącychaprioriwnaszymrozumie,aletak-
390
żeztegopowodu,żeobyczajesamepodlegająwszelakiemuzepsuciu,
dopókibrakowejniciprzewodniejinajwyższejnormytrafnejich
oceny.Albowiemjeżelicośmabyćmoralniedobre,toniewystarcza,
żezgadzasięzprawemmoralnym,leczwinnosiętakżedokonaćze
względunanie;wprzeciwnymrazieowazgodnośćjesttylkonader
przypadkowaiwątpliwa,ponieważniemoralnazasadarodzićbędzie
