Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wbiałostockichkarczmach,zajazdachirestauracjach
znichopisujeMichałFederowskiwksiążceLudbiałoru-
skinaRusiLitewskiej;
—Jaktynazywajeszsia?
—Akwawita.
czyżytamusiało,zbrakuodbiorcówulegaćprzeróbce.
Nieszczęściepolegałonatym,żenajłatwiejbyłozniego
zrobićwódkę.Byłtowówczasjedynyznanysposóbna
zużycienadwyżekwyprodukowanegozboża.Noiza-
robienieniezłejkasy.Ażekosztyspołecznenikogo,no
NapopasieprzedkarczmądrzeworytzrysunkuWł.Szernera
możepozacoświatlejszymipostaciamiówczesnejRze-
czypospolitejObojgaNarodów,nieobchodziły,było
jakbyło.
Okowitawkarczmach
StrukturęspożyciamocnegoalkoholuwRzeczy-
pospolitejObojgaNarodówzaczasówsaskichmożna
byłowyznaczyćwedługWisły.Naziemiachzachod-
nichniemalwyłączniezadowalanosiępiwem.Nato-
miastznaczniewiększąrolęodgrywałakonsumpcja
wódkinaziemiachleżącychnawschódodWisły.Na
wschodnimMazowszu,PodlasiuinaLubelszczyźnie,
zwłaszczawXVIIIwiekupitowódkidośćdużo.No,
ajużnaUkrainieiBiałorusiwXVIIiXVIIIwieku
wódkaniemalzupełniewyparłapiwoistałasiępo-
wszechniekonsumowanymtrunkiem.
Wtamtychczasachwódkaprodukowanabyła
wprymitywniewyposażonychdworskichgorzelniach,
niekiedywbrowarach,więcjejjakośćpozostawiała
wieledożyczenia.Pędzonywprostychpodwzględem
technicznymurządzeniachtrunekzewzględunaprzy-
StanisławPomianWolski,ScenaprzedKarczmą
kryzapachnieprzyjąłsięwśródszlachtyimagnaterii.
Jednakchłopomwimięwspółczesnejzasady-świństwo
paskudztwoaledobrzerobi,niestanowiłotoistotnejprze-
szkody.Natomiastdlaestetów,posiadającychwiększe
wymagania,zaprawianowódkęanyżem,kminkiem
lubinnymiprzyprawami.Cenytychróżnychanyżó-
wekczyinnychgatunkowychwódekbyłyznacznie
wyższeniżzwykłejsiwuchy.Akonsumowanowtam-
tychczasachwódkiniskoprocentowe,posiadającetyl-
ko25–35%czystegoalkoholu.Rzadkogorzałkibyły
znaczniesilniejszeiichmocdochodziłanawetdo45
–55%.Topoczątkihegemoniiokowitywkulturzepol-
skiej,przyczynadegrengoladywłościan,ichupodlenia
iwielkiegowstydudlaklasypanującej,czyliszlachty
imagnaterii.ProblemzaczynasięwXVIIwieku,kiedy
topowojnachzałamujesięwEuropieryneknazboże.
Atrzebapamiętać,iżwtedygospodarkapolskazbożem
stała.Szlachtawpadłanaznakomitypomysłwpro-
wadzającprawopropinacji,którerozpowszechniasię
wPolscemniejwięcejoddrugiejpołowyXVIIIwieku.
Naekonomicznekwestyerezolucyeprzezpropinację:
1°krescencyąwdomuwyprzedamidrogoilewtymkraju
gdzieczyprzędącniemogę,
2°Gorzałkękiedyniewyszynkująnamprędzyzniąwy-
wózyodbytjakzezbożem.
Ponadtojedenznajwiększychzyskówpropinacjijest,gdy
tymwszystkimszkodliwościomzapobiega,naktórenaraża
arendowaniejej,aprzedewszystkiemusuwawyzyskchłopa,
noiszkodywynikłedlapanaznieuczciwościioszukańczych
machinacyjarendarzy.
—Azczahoty?
—Zżyta.˗˗
—Paszportjest?
—Nima.
—Ottabieturma!!!14
Itudelikwentaresztujegorzałkę...wlewającją
dogardła.
Prowadzeniekarczmyprzeważniebyłozajęciem
ubocznym;obokrolnictwa,rzemiosłalubinnejprofe-
sji,takjakwJasionówceczyTykocinie,gdziepołowa
szynkarzywykonywałainnezawody.Wroku1788
wBrańskucodziesiątymieszkanieczajmowałsięwy-
szynkiemwódkiipiwalubprowadziłdomszynkowy.
Byłotowynikiemagraryzacji,czylipomniejszaniusię
rolimiastajakoośrodkahandluirzemiosła,gdzieto
właśnietezajęciebyłonajpewniejszymźródłemdo-
chodu.WBrańskudziesięćdomówprowadzilimiesz-
czanie,dziewięćszlachtaosiadławmieście.Przytym
biznesiezakręcilisiętakżeksiądzdobrodziej,starosta
MichałHieronimStarzeński,organistaipisarzmiejski.
No,samaśmietankatowarzyska!
WiekXVII,aszczególnieczasyostatniegokróla
zdynastiiWazów,toepokawojennietylkodlaRze-
czypospolitej,aleidlacałegokontynentu.Wojnatrzy-
dziestoletniatakzrujnowałaEuropę,żerynekzbytuna
naszezbożepoprostuprzestałistnieć.Ziarnopszenicy
10
