Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
wadyskusyjna.OrędownikiemtakichdziałańbyłMarinetti,który,pomimobogatego
zapleczakulturalnegoiogromnegowkładuartystycznego,pozostałprzedewszystkim
oddanymkrajowi„żołnierzem”.To,jakważnąlekcjąbyływieczorydlateatru,pojęto
wpełnidużopóźniej.Zwłaszczagdydokonaniahappenerówwlatachsześćdziesiątych
pozwoliływnowysposóbocenićwartośćtakiegorodzajuspotkaniazwidzem.
Jednocześnieuaktywnieniewidzawiązałosięzprzygotowaniemgodoodbioruno-
wejsztuki.Atozadaniewymagałonieporównywalniewiększegowysiłkuipodjęlisię
go,obokMarinettiego,najwybitniejsiintelektualiściiartyścifuturyzmu:Boccioni,bra-
ciaGinanni-Corradini,FrancescoCangiulloiinnilicznimalarzeorazpoeci.Powstające
wtychlatachteatralnemanifestyokreślałycharakternowegoteatru,ajednązjego
zasadniczychcechmiałbyćświadomyswegoznaczeniaodbiorcaijegonowarelacja
zwidowiskiem.
Nieposiadającyteatralnegozapleczafuturyścistopniowodojrzewalidowypraco-
waniawizjinowegoteatru.Pierwszyśladichrefleksjidotyczyłwyłącznieliterackie-
gowymiarudramatuinosiłznamionazupełnejbeztroskiwobecscenicznegokształtu
sztuki.Mowatuoogłoszonymwroku1911manifeściedramaturgów(Manifestodei
drammaturghifuturisti)48.Podtekstempodpisałosiękilkunastupoetów,kilkumalarzy,
jedenmuzyki,nieliczącMarinettiego,anijedendramaturg49.Autorzymogliwięcna
raziejedyniewytykaćbłędyistniejącemuteatrowi:jegozapatrzeniewprzeszłość(dra-
mathistoryczny),psychologizmbędącyowocemrealizmuinaturalizmu,zaprzedanie
sięsukcesowi,ograniczenietematykidomiłosnychuniesieńbohaterów,łzawysen-
tymentalizm.Manifestwpisałsięwcorazpowszechniejszytrend,byoddaćautorowi
kontrolęnadkształtemspektaklu,cooznaczałoprzypuszczenieatakunaniepodważalną
dotejporypozycjęaktorskichidoli.Miałtobyćprocesdługotrwałyiniebezbolesny,
gdyżwszechmocnegwiazdyniepozwoliłyodebraćsobieuprzywilejowanejpozycjibez
walki.Zmianywhierarchiiwśródwspółtwórcówscenicznegokształtuspektaklupro-
wadziłybydoprzewartościowańwobszarzeestetykiwidowiska.Futuryścipostulowali,
byzarzucićtanipoklaskipostawićnaoryginalnośćoraznowatorstwo.Apelowali,by
gwiazdyuwolniłysięodobawprzeddezaprobatąwidzów.
Tychwidzówuznalifuturyścizagłównychwrogówteatru.Pisali:
...zalecamyautoromwzgardępubliczności,azwłaszczawzgardępublicznościpremierowej,której
psychologięmożemystreścićnastępująco:rywalizacjafryzuritoilettesdamskich–próżnośćdrogo
opłacanegobiletuprzemieniającasięwdumęintelektualną–lożeiparterwypełnionedojrzałymi
48Manifestodeidrammaturghifuturisti(„Poesia”,Milano,11stycznia1911r.)podpisali:T.F.Marinetti,
G.P.Lucini,PaoloBuzzi,EnricoCavacchioli,AldoPalazzeschi,CorradoGovoni,LiberoAltomare,Luciano
Folgore,G.Carrieri,M.Bètuda,G.Manzella-Frontini,E.Cardile,ArmandoMazza,AuroD’Alba,Umberto
Boccioni,C.D.Carrà,LuigiRussolo,GiacomoBalla,GinoSeverini,FrancescoBalillaPratella.Wchwili,
gdytekstujrzałświatłodzienne,futuryściniemielinaswoimkoncieżadnychnowatorskichdokonańdra-
maturgicznych.WyjątekstanowiłMarinetti,którydwukrotniezdążyłjużwystawićswojesztuki.Palazzeschi
pisałcoprawdadramaty(wzorowanenaSardou),lecznigdyichnieopublikował.Pratella,uczeńPietra
Mascagniego,skomponowałromantycznąoperęLilia(1905)isymbolistycznąLaSinad,Vargoün(1909).
Manifestprzedrukowywanowielokrotnie,takżept.Lavoluttàdiesserefischiati.Tucytujęgowtłum.A.Zie-
lińskiego,ODRAMACIE,s.296–297.
49DopierozczasemdramaturgiązająłsięzpowodzeniemCavacchioli,stającsięjednymznajważniej-
szychprzedstawicielitzw.teatrugroteski.
