Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Lataszkolneimłodzieńcze(do1914r.)
którymcarmiałprzechodzić.InspektorŁawrentjewpouczałnas,jakmamy
krzyczeć«Urra»wchwiliprzejściacara.Skonfundowałsięmocno,gdywkry-
tycznymmomenciesłychaćbyłotylkojegogłosprzywtórzekilkunastuucz-
niówRosjan,resztazachowałagrobowemilczenie”
46
.
CzterydnipochłodnymprzyjęciucarawŁowiczudoszłodozaplano-
wanejdemonstracjinaPlacuGrzybowskimwWarszawie.Wniedzielę13listo-
padawpołudnienaplacuiokolicznychulicachzgromadziłysiętłumy,aich
liczbawzrosłajeszcze,gdyprzyłączylisiędodemonstrantówludzielicznie
opuszczającykościół,pogłównejmszyogodzinie13.Wówczasczłonkowie
OrganizacjiBojowejdemonstracyjniewystąpilipodsztandaremznapisem
„PPSPreczzwojnąicaratem!NiechżyjeWolnyPolskiLud”izaintonowali
„Warszawiankę”,pieśńpowstańcówz1830r.Wtedyzpobliskichbramwysko-
czyliukrycipolicjanciipróbowalidostaćsiędosztandaru.Gdyjedenzpo-
licjantówpróbowałpochwycićdrzewcesztandaru,bojowcyzaczęlistrzelać.
Zaskoczenikanonadąponad30rewolwerówpolicjancirzucilisiędoucieczki.
WodpowiedzinaopórzestronybojowcówwładzeskierowałydoakcjiKoza-
ków,którzyrozpędzilitłumipokilkugodzinachwojskoopanowałosytuację.
Aresztowanoponad620osób.WrażeniapoakcjiPPSbyłyogromne,ponie-
ważporazpierwszyodupadkupowstaniastyczniowegoPolacystrzelalido
przedstawicielicarskiejwładzy.W
.Sławek,jedenzorganizatorówOrganiza-
cjiBojowej,wspominającdemonstracjęnaPlacuGrzybowskimnapisał:„Nie
zapomnęnigdyobjawówuciechyiradości,jakąwidziałemwśródbojowców
potejmanifestacji—radościwywołanejpanicznąucieczkąpolicjantów”
47
.
Manifestacjaz13listopada„otwierałanowąkartęwdziejachPPS.Odczasu
bowiempowstaniastyczniowego1863r.socjaliścipolscyzorganizowaliporaz
pierwszyzbrojnyopórwzględempolicjiiwojskacarskiego”
48
.
WydarzenianaPlacuGrzybowskimprzełamaływczęścispołeczeństwa
barieręlękuprzedzbrojnymoporemwobecpolicjiiwojskarosyjskiego.To-
teżpo„krwawejniedzieli”przezziemieKrólestwaprzetoczyłasięfalawystą-
pieńm.in.wRadomiu,Ostrowcu,Kaliszu,Sosnowcu,Łodzi,Pabianicach
49
.
Byłyonereakcjąnawydarzenia22stycznia1905r.wPetersburgu,gdzieoko-
ło140000robotnikówzgromadziłosięprzedPałacemZimowym,abyzłożyć
carowipetycję,zawierającąapeloośmiogodzinnydzieńpracy,wolnośćsło-
waidruku,wolnośćzgromadzeń.Tłumniosącychorągwiecerkiewneipor-
tretypanującejrodzinyzaatakowanyzostałprzezwojsko.Odkulpadłooko-
46
R.Starzyński,Czterylatawojny…,op.cit.,s.9–10.
47
Cyt.za:J.M.Nowakowski,WalerySławek.Zarysbiografiipolitycznej,Warszawa1988,s.23.
48
J.Tomicki,PolskaPartiaSocjalistyczna1892–1948,Warszawa1983,s.94.
49
S.Kalabiński,F
.Tych,Czwartepowstanie…,op.cit.,s.95.
26
