Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Lataszkolneimłodzieńcze(do1914r.)
wszystkieoknanapiętrzepełnebyłybrązowychmundurków,apisktowa-
rzyszyłnaszymokrzykom:Niechżyjerewolucja!Preczzcaratem!Niechżyje
szkołapolska!AliścizeWspólnejwyszedłprzyspieszonymkrokiemoddział
piechotyzkomisarzempolicji,któryzagrodziłnamdrogę”
52
.
OdalszychwydarzeniachwspominałdalejkolegaMatlakowskiego,Je-
rzyKempner:„Oddziałwepchnąłnasdobramydomu.53kolegówzostało
zamkniętychwpodwórzu.Poupływiepółgodzinyprzyjechałnaszdyrektor
wtowarzystwiepolicjiispisywałnazwiskaaresztowanychuczniów.Wszyst-
kichnazwiskniepamiętamy,alezapisanotuLeśniewskiego,Matlakowskie-
go,Kempnera,StrachockiegoWitolda,BaranieckiegoStefana,Matuszewskie-
goPrzemysława”
53
.Wystąpienietomiałocharakterniekontrolowanegowy-
buchuibezogłoszeniapostulatówspolszczeniaszkołymogło„byćodczytane
jakoswawola”
54
.
Pragnącuniknąćtakichzarzutów,tegosamegodniarozpoczęłapracę
KomisjaGimnazjalnaZet–upodprzewodnictwemS.Dobrowolskiego.Pod-
czasjejobradpostanowionoopanowaćruchstrajkowy,nadaćmukierunek
iprogramorazrozszerzyćgonaterencałejKongresówki.KomisjaGimnazjal-
namusiałajeszczeporozumiećsięzeZwiązkiemUnarodowieniaSzkół,świe-
żowyłonionąprzezLigęNarodowąorganizacjąwzakresiekoordynacjica-
łejakcji.Porozumienieosiągniętoniezwyklełatwo.StanisławDobrowolski,
przewodniczącyKomisji,napisałpolatach,że„OsobystojącenaczeleZwiąz-
kuUnarodowieniaSzkółMariaDzierżanowska,HelenaCeysingerówna,Kazi-
mierzJanikowskiiLudwikZieliński—były—usposobioneradykalniewspra-
wieszkolnejiszłycałkowiciepoliniistrajkumłodzieży”
55
.
PodziałobowiązkówpomiędzyZetemiZwiązkiemUnarodowienia
Szkółdokonałsięwsposóbnaturalny.„Zet”prowadziłakcjęmiędzymło-
dzieżą,aZwiązekUnarodowieniaSzkółkoordynowałakcjęwśródrodziców
istarszegospołeczeństwa.DlanadaniaakcjijednolitegocharakteruKomisja
musiałaponadtoopracowaćjednolitądeklaracjęzżądaniami,podktórymi
młodzieżmiaławystępowaćwobecrosyjskichwładz.Wedługsłówuczest-
nikówtamtychwydarzeńułożenieinapisanietekstudeklaracjitrwałozale-
dwiegodzinę.WmieszkaniusióstrKlamborowskichprzyulicyWspólnej66
„wśródgorączkowychprzygotowań,ciągłegowpadaniakolegów,czynnych
wakcji,wjakimśspokojniejszymkącikuzaszylisięWłodzimierzBochenek
się107Rosjanek,201Polek,171Żydówek.WięcejoIIGimnazjumżeńskimwWarszawieirapor-
tachjegodyrektorazob.w:Naszawalkaoszkołępolską1901–1917,t.I,op.cit.,s.337–345.
52
W.K.Matlakowski,Wspomnienia…,op.cit.,s.182–184.
53
J.Kempner,VGimnazjummęskie…,op.cit.,s.333.
54
Zetwwalce…,op.cit.,s.83.
55
S.Dobrowolski,ZwiązekMłodzieżyPolskiej(Zet)…,op.cit.,s.135.
28
