Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
polis,powstają1wistocierzeczy1bezArchimedesowegopunktu
oparcia.„Wizjaświata”jestwizjąwłaśnie,wyborem.Tegowyboru
wszak,jakpiszeKołakowski,„dokonujenieBóg,leczcywilizacje”16.
„Światczłowieka”toświatwizjiświata.Żadnaznichniebyłainie
jestwpozycjiuprzywilejowanej,słusznej.Dziejeistotyludzkiej,życie
zoonpolitikon1todziejeiżycie„nawygnaniu”,sferaciemności.
Wtymstanierzeczytrzebaprzyjąć,żerefleksjanadkulturąsprowadza
siędowysiłkumającegonaceluzrekonstruowanieowychwizji.Reflek-
sjanadkulturątohistoriakultury;historiaidei.Słowo:historiamadwa
znaczenia.Popierwsze,służyonooznaczeniutego,cobyło;resgestae.
Podrugie,oznaczaonohistorię,pojmowanąjakonaukaotym,cobyło;
jesttohistoriarerumgestarum.Idotyczytotakżeidei,ichhistorii.Ale
takjakumysłniepotrafiwyjśćpozawłasny,swoiścieludzkiogląd
bytu,takumysłhistorykaidei,tworzącjęzyksłużący„domówienia
oinnychjęzykach”,niejestwstaniewyjśćpozasweuwarunkowanie.
Historiaidei,jakcałahumanistyka,jakpoprostucałamyślludzka,bo-
rykasięzkwadraturąkoła.JakpiszeJerzySzacki,„zjednejstronyod
historykaideioczekujesię,żepokażepoglądybadanegoprzezsiebie
myślicielanatlejegoczasów,umieścijewkontekściejedynejwswoim
rodzajusytuacjihistorycznej,odczytajakoodpowiedzinaswoistepyta-
niaepoki,unikającnajcięższychwcechuhistorykówgrzechówana-
chronizmuimodernizacji.Problememmusibyćdlaniegokażdesłowo,
wieonbowiem,jakryzykownyjestjużsam»prosty«przekładtermi-
nów,jakimiposługujesię,dajmynato,Platon,naktórykolwiekzno-
wożytnychjęzykóweuropejskich;wieonrównież,jakzmiennebywają
znaczeniasłówwobrębiejednejitejsamejkultury.Rozumieniepo-
chodzącychzprzeszłościtekstówgraniczyczęstozniemożliwością,al-
bowiemkontekstuhistorycznegoniepodobnaodtworzyćwcałości.[...]
Alehistorykideinieporzucaprzecieższaleńczejwistociemyśliore-
konstrukcji:czuje,żesprzeniewierzyłbysięswemupowołaniu,gdyby
powiedział,najpewniejzgodniezprawdą,żenigdyniebędziemywie-
dzieli,jakbyło,cobadanyprzezniegotekstznaczyłpierwotnie”17.
Umysłludzkiwewszystkichsferachżyciabudujenaprzekonaniu
omożliwościodkryciaprawdy.Whistoriiideioznaczatowiaręwmoż-
liwośćrekonstrukcjiideiwtakimkształcie,wjakimfunkcjonowałyone
defacto.Jesttojednakzłudzenie.„Zdrugiejwszelakostrony1zauwa-
żacytowanyautor1odhistorykaideioczekujesięczegośzgołainne-
16Ibidem.
17J.Szacki:Dylematyhistoriografiiidei.W:Obecność.LeszkowiKołakowskie-
muw60-lecieurodzin.Londyn1987,s.92193.
11
