Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
AgnieszkaSzczaus
[…]łacinawciążżyjewjęzykuipolskiejkulturze.Zachowujestatusquownaukach
przyrodniczych,astronomii,medycynie,farmakologii,wprawie.Pełnifunkcjęnietylko
terminologiczną,jejmorfemywykorzystujesięprzytworzeniuneologizmów.Przykła-
demmożebyćwspółczesnyneologizmseryjnyinternautawzorowanynaastronaucie,
nowejjednostceleksykalnej,którazkoleiwchłonęłałacińskileksemnauta<żeglarz>2.
Podkreślazatemrolęłacinyjakoźródłazapożyczeńterminologicznych,wska-
zujeponadtonaobecnośćłacińskichpożyczekleksykalnychocharakterzeelitar-
nym,erudycyjnym.
CelemponiższychrozważańjestpróbarozwinięciaspostrzeżeńGrybosiowej:
omówienieroliłacinyjakojęzykadawnejnaukiiporównaniejejzpozycjąjęzyka
angielskiegownaucewspółczesnej,ustosunkowaniesiędonazywaniawspółcze-
snegojęzykaangielskiegołacinąXXIwiekuorazokreślenieroliobujęzykówuni-
wersalnychwbudowaniuwspólnotyludzinauki.
Należypodkreślić,żeproblemuniwersalnychjęzykówwnaucebyłjużwielo-
krotnieomawiany3.Badaczepodkreślali,żepierwszetekstynaukowepisanowy-
łączniepołacinie,adopieroodXVIwiekuzaczęłysiępojawiaćpracenaukowe
wjęzykachnarodowych,wtymrównieżtekstypolskojęzyczne4.Czynnikiemdecy-
dującymoniemalcałkowitejrezygnacjizłacinywczasachoświeceniabyłyzmiany
dokonującesięwnauceeuropejskiejorazróżnorodnezmianyzewnątrznaukowe.
Efektemtychprzeobrażeńbyłpostępującyprocesdelatynizacji,któregoniemożna
jużbyłocofnąć.WkonsekwencjiwXXwiekuponadpołowatekstównaukowych
ukazywałasięwróżnychjęzykachnarodowych,którychnieznałapołowauczo-
nych5.Wzwiązkuztymcorazczęściejpojawiałysięgłosynatematkonieczności
ponownegopowołaniadożyciawspólnegomiędzynarodowegojęzykanauki.Jak
zaznaczałjeszczewlatach80.XXwiekuStanisławGajda6,możliwościbyłokilka:
a)przyjęciejednegozjęzykównaturalnychjakomiędzynarodowegojęzykanauki,
2Ibidem,s.52.
3Naprzykładwnastępującychpracach:Historianaukipolskiej,t.I:Średniowiecze.Odrodzenie,red.
B.Suchodolski,oprac.P
.Czartoryski,P
.Rybicki,Wrocław1970;E.Szmańda,Języknarodowyczy
międzynarodowy?,nJęzykPolski”1979,nr1,s.26-35;S.Gajda,Podstawybadaństylistycznychnad
językiemnaukowym,Warszawa1982(tuzwłaszczarozdział:Ideajęzykamiędzynarodowego);M.Bąk,
Powstanieirozwójpolskiejterminologiinaukścisłych,Wrocław1984;J.Biniewicz,Początkipolskiego
językanaukścisłych(XVI-XVIIIwiek),nPraceJęzykoznawcze”1996,t.24:Studiahistorycznojęzy-
kowe,s.62-69;A.W
.Mikołajczak,Łacinawkulturzepolskiej,Wrocław1998;A.Pawłowski,Język
polskidziśiwprzyszłości,nPoradnikJęzykowy”2007,nr10,s.3-14;S.Dubisz,Wpływłacinynajęzyk
polski,nPoradnikJęzykowy”2007,nr5,s.3-13;S.Dubisz,Czygrozinamzanikpolskiegojęzykana-
ukowego-próbadiagnozyhistorycznejwkontekściewspółczesnychprocesówglobalizacji,[w:]Oblicza
polszczyzny,red.A.Markowski,R.Pawelec,Warszawa2012,s.230-238.
4Por.np.M.Bąk,Powstanieirozwój…,s.158-159;J.Biniewicz,Początkipolskiegojęzyka…;
A.W
.Mikołajczak,Łacina…,s.77-83.
5Por.S.Gajda,Podstawybadań…,s.106.
6Ibidem.
