Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MIROSŁAWAHANUSIEWICZ-LAVALLEE
iJegonamiestnikiemnaziemilTakoniunkcjaideowa,mającawoj-
czyźnieśwlStanisławatakżeantecedencjeśredniowieczne,stałasiędoj-
rzałymowocemjezuickiejedukacjipolitycznej,podtrzymującejżywe
wkulturzepolskiejodXVwlhumanistycznetradycjerepublikanizmu
rzymskiegoiszczepiącejnatympodłożuwzorytożsamościkonfesyj-
nej,dlaktórychKościół,takżeprzecieżrzymski,byłnajważniejszym
punktemodniesienialRzymklasyczny,humanistycznaUrbsaeterna,
doktórejwdobierenesansupielgrzymowalipolscyscholarzywposzu-
kiwaniuczcigodnychśladówstarożytności,jużodkońcaXVIwlustę-
pujewzbiorowejwyobraźniwizerunkowistolicyEcclesiaemilitantis,
mężniestrzegącejdepozytunienaruszonejprawdyChrystusowejlJest
tojednakzarazem-jaknieomieszkałnapisaćwswymosobliwym
przewodnikuAndrzejWargocki-Rzym,którynkróleświatudawa”
,
gdyzaśtrzeba,nkróleświatategokarze”7lWtymsamymmniejwięcej
czasie(1600)wefrancuskimkolegiumjezuickimszkockikatolikWil-
liamBarclay,poczęściuwikłanywkontrowersjęprzeciwkomonarcho-
machom,pisał,żekról,któryodpowiadatylkoprzedBogiem,działać
możensupraius,contraiusetextraius”(nponadprawem,wbrewpra-
wuipozaprawem”)8lNawetwRzeczypospolitejwiekuXVI,atymbar-
dziejXVIIideetakieniemogłyznaleźćszerszegorezonansu,mimoże
niektórzy-jaknplŁukaszOpaliński-studiowalijezzastanawiającą
gorliwością
9lChoćjeszczewczasachzygmuntowskichantyromanizm,
manifestującysięnaprzykładwkoncepcjachutworzeniaKościołana-
rodowego,mógłzyskiwaćznaczącepoparciespołeczne,to-popierw-
sze-itakokazałosięonozbytsłabe,podrugiezaś-nieinspirowało
wkolejnymstuleciuantyromańskichnurtów,mogącychbyćpolskimi
odpowiednikamigallikanizmu,jansenizmuczyfebronianizmul
Polskilękprzedabsolutyzmemwprawdzieniewygenerował
żadnegokrwawegomonarchomacha,leczimdalejwwiekXVII,tym
bardziejsprzyjałrozpoznaniusojusznikaszlacheckiejwolności-tak-
7AlWargocki,ORzymiepogańskimichrześcijańskimksiągdwoje,wydl
JlSokolski,redlnaukowaJlKroczak,Neriton:Warszawa2011,sl125,127l
8W
lBarclay,DeregnoetregalipotestateadversusBuchananum,Brutum,
BoucheriumetreliquosMonarchomachoslibriVI,W
lChaudiere:Paris1600,sl193l
9KlSchuster,BibliotekaŁukaszaOpalińskiegomarszałkanadwornegoko-
ronnego(1612-1662),ZNimlOssolińskich:Wrocław1971,sl129,195,229l
~12~