Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
ROZDZIAŁI
doroku1905woświaciezachowałosięwieleelementówsystemustano-
wego.Wróżnychtypachszkółuczyłasięmłodzieżzokreślonychwarstwspo-
łecznych.Doszkółelementarnychchodziłytylkodziecichłopskieibiedotymiej-
skiej.Wgimnazjachpobierałanaukęmłodzieżpochodzeniaszlacheckiegooraz
wywodzącasięspośródrodzinurzędnikówpaństwowychioficerów.Nieliczne
szkołyzawodowedostępnebyłydladrobnomieszczaństwaibogatszychchłopów.
Międzyszkołamiposzczególnychtypówniebyłodrożności,cojeszczebardziej
umacniałoichstanowycharakter.Sytuacjazmieniłasięniecoporoku1907,gdy
młodzieżzlepiejsytuowanychrodzinpodejmowałanaukęwprywatnychszko-
łachpolskich.Złatwiejszegodostępudoszkółrządowychskorzystałamłodzież
pochodzeniamieszczańskiegoichłopskiego.54
1.1.Szkolnictwoelementarne
Władzecarskieprzywiązywałystosunkowoniewielkąwagędooświatyludo-
wej.Poupadkupowstaniastyczniowegochciałyjednakpozyskaćdlaswychce-
lówchłopówlubchociażbyzobojętnićichnasprawyzwiązanezdążeniaminaro-
dowowyzwoleńczymi.55WIIpołowielat60-tychXIXwieku,naskutekenergicz-
nejdziałalnościkomisjiwłościańskich56,wyraźniewzrosłaliczbaszkółpoczątko-
wych.Jednakichliczbabyławciążniewystarczająca,awładzeoświatowewPe-
tersburguniebyływrzeczywistościzainteresowanekształceniemdzieciznaj-
niższychwarstwspołecznychnaterenieKrólestwaPolskiego.W1904rokuoko-
ło80%dzieciwwieku8–14latoficjalnienieuczęszczałodoszkoły.57Wgorszej
sytuacjiznajdowałysiędziewczęta.Uczyłoichsięznaczniemniejniżchłopców,
np.wroku1880doszkołyuczęszczało15,1%chłopcówitylko6,7%dziewcząt
wwiekuszkolnym.SytuacjapoprawiłasięniecodopieronapoczątkuXXwie-
kualeiwówczasliczbauczennicnieprzekroczyła30%ogółukształcącejsię
młodzieży.58
Wśródszkółelementarnychprzeważałyszkołyjednoklasowe,wktórychna-
ukatrwałaczterylata.Tylkookoło7,5%dziecispośródwszystkichuczniówszkół
początkowychmiałoszansęuczęszczaćdoszkółdwuklasowychopięcioletnim
54Wroku1913wrządowychgimnazjachmęskichKrólestwabyło28,3%chłopcówzrodzin
szlacheckichiurzędniczych,45%zmieszczańskichi24,7%pochodzeniachłopskiego.Wrzą-
dowychgimnazjachżeńskichskładdziewczątprzedstawiałsięodpowiednio:27,1%,58%i11%.
Za:R.Kucha:SzkolnictwoLublina…,s.243.
55R.Wroczyński:Dziejeoświatypolskiej…,s.135.
56R.Kucha:Oświataelementarna...,s.15–27;W.Korotyński:Losyszkolnictwa…,s.23.
57J.Miąso:TajnenauczaniewKrólestwiePolskim…,s.200,E.Staszyński:Politykaoświato-
wa...,s.87;J.Buszko:HistoriaPolski...,s.179.
58L.Szymański:Higienaiwychowaniefizyczne…,s.215.