Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
POLITYKACARATUWKRÓLESTWIEPOLSKIMWOBECSZKOLNICTWAŻEŃSKIEGO...
25
kursienauczania.59Carskimwładzomoświatowym„chodziłooto,abyniedopu-
ścićdoupowszechnieniawśródluduszkołynatakimpoziomie,którapozana-
uczaniemczytaniaipisania,rozwijałabyniecoszerzejhoryzontymyślowe”.60
Wszkołachjednoklasowychnauczanoreligiiwłaściwegowyznania,czytaniaipi-
saniawjęzykuojczystym,arytmetykiwzakresieczterechpodstawowychdzia-
łań,miar,wagipieniędzyobowiązującychwKrólestwiePolskimiCesarstwie
orazjęzykarosyjskiegonażądanierodzicówuczniów.61Wszkołachdwukla-
sowychdodawanopraktycznewiadomościzgospodarstwawiejskiegoirachun-
kowości,natomiastwmiastachzzakresumiejscowychgałęziprzemysłuirze-
miosła.Tam,gdzieuczyłykobiety,możnabyłoprowadzićnaukęrobótkobiecych
iwiadomościzzakresuprowadzeniagospodarstwadomowego.62Szkołyelemen-
tarnereprezentowałybardzoniskipoziom,byłyteżsłabowyposażonewpomo-
cenaukowe.63Dzieciuczyłysięnapamięćmocnookrojonychipowierzchow-
nychwiadomości.Ponadtoodroku1871władzecarskiewprowadziłyobowiązek
naukiczytaniaipisaniawjęzykurosyjskim,64aporoku1885jużwewszystkich
szkołachnauczanowjęzykurosyjskim.Jedyniedwaprzedmiotyjęzykpolski
ireligiakatolickamogłybyćnauczanezarównopopolsku,jakiporosyjsku.65
Językrosyjskibyłobcydlauczniówiichśrodowiskarodzinnego,więcnaucza-
niewszkoleelementarnejnieprzygotowywałoichdodalszejnaukiinierozwija-
łoaspiracjiwtymkierunku.Towszystkobudziłoniechęćdocarskiejszkołyza-
równoudzieci,jakiuichrodziców.Najgorszasytuacjaoświatowabyłanawsi,
gdzienaukawrzeczywistościodbywałasięjedynieprzeztrzyzimowemiesiące.
Odroku1887takżewKrólestwiePolskim,wmiejscedotychczasowychszkół
powiatowych,byłytworzoneszkołymiejskieo6-letnimprogramienauczania.
Dawałyonedrobnomieszczaństwuiniższymurzędnikompaństwowymszansę
kształceniadziecinapoziomieniecowyższymniżwszkołachpoczątkowych,ale
znacznieniższymniżnp.wczteroklasowymprogimnazjum.66Szkołyteniebyły
jednakpopularnewśródludnościKrólestwa.Spośródchłopówjedyniecizamoż-
niejsimoglisobiepozwolićnautrzymaniedzieciwmieście,natomiastmieszcza-
niepreferowaliszkołyrealne,któredawałypełneśredniewykształcenie.67
Naskutekniewielkiejliczbyszkółnajniższegostopniarozwijałosiętajnena-
uczanie.Chłopipowierzalinauczanieswychdzieciemerytowanymnauczycielom,
organistom,księżom,dworskimoficjalistomlubswoimsąsiadom.Wmiastachtaj-
59J.Miąso:Tajnenauczanie...,s.201.
60E.Staszyński:Politykaoświatowa...,s.29.
61R.Kucha:SzkolnictwoLublina...,s.28;tenże:Zproblematyki...,s.85.
62R.Kucha:Oświataelementarna...,s.109–110.
63S.Kieniewicz:HistoriaPolski…,s.339.
64K.Wojciechowski:Oświataludowa…,s.30.
65R.Kucha:Oświataelementarna...,s.29.
66L.Szymański:Higienaiwychowanie...,s.121–122.
67Cyt.za:E.Staszyński:Politykaoświatowa...,s.30.