Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
okazało,bezczytania):czegóżspodziewaćsiępoinnych!Niechcą
ProustawMercuredeFrance;księgarzFasquelleorzeka,żeutwórpan
Prousta„zbytróżnyjestodtego,copublicznośćnawykłaczytać”;inni
zbywajązamożnegoamatoradrwinami.Proustbyłistotnie
—zwłaszczapośmierciojca—człowiekiemwięcejniżzamożnym
imógłbeztrudnościwydaćswojedziełowłasnymkosztem;ale
przyjacieleodradzalimutojakocoś,codeprecjonujeksiążkęiautora.
Wkońcu,zrezygnowanyProustznajdujewydawcę,którydecydujesię
—daćfirmę,oileautorpokryjekoszta.Wr.1913ukazujesię
pierwszaczęśćPoszukiwaniastraconegoczasu,pod
niewdzięczniejszymjeszczetytułemWstronęSwanna.Krytyka,poza
jednymartykułemSoudaya,zachowujegłębokiemilczenie,głośnyzaś
entuzjazmparuprzyjaciółProustanastrajainnychtymoporniej.
Alepowolikrągzwolennikówtejksiążki,urażającejwistocie
wszystkieprzyzwyczajeniaówczesnegoczytelnika,rozszerzasię.Ktoś
zaczynaczytaćodpoczątku—iodrzucaksiążkęzniechęcią
izmęczeniem:któregośdniapodejmujejąiotwieranalosszczęścia
wśrodku;czytastronicę,dwie,iniemożesięoderwać;wraca
dopoczątku,pochłaniacałość,wybuchazachwytem,biegazksiążką
poznajomych,wtykaimjąwrękę,zarażaichswoimentuzjazmem.
TworzysięcośnakształtkapliczkiProusta:drugitommajuż
zapewnionąnielicznąwprawdzie,alewyrafinowanąpubliczność.Ten
tom,mozolnieprzerabianyprzezautora,jestwłaśniewdruku:już,już
masięukazać—zapowiedzianogonajesieńroku1914—kiedy
wybuchawojna.
Jeżelidlaktóregopisarzawojnazdawałasięruinąjegotwórczej
egzystencji,todlaProusta.Nietylkodlatego,żenakilkalat
sparaliżowaławeFrancjizainteresowaniaczystoartystyczne;
żeodsunęłanabokksiążkiniezwiązanezwojnąiproblematamichwili;
aledlatego,żezarazemunicestwia—taksięzdawało—całą
przedwojennąepokę,zktórejwyrosłodziełoProusta.
WbombardowanymParyżu,gnębionyswojąmordercząastmą,
niezdolnydonoszeniabroniitymbardziejobolałyodbiuletynów
zwiastującychmuśmierćwielubliskich,Proustpozostałsamzeswoim
biednymrękopisem.Mniejwierzącywswojeposłannictwoautor
rzuciłbygomożewogień;Proustwziąłgonanowonawarsztat
ipogrubiłniemaldoczterokrotnejobjętości.Skorzystałzperspektyw
chwili,znowychstanówduszyinowejnaukiżycia,abywzbogacić
swojedzieło.Tylkopierwsza,poprzedniowydanaczęśćpozostała
