Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
„Mieszaninyobyczajowe”-największyskandalliteraturypolskiegoromantyzmu
35
Warszawskiej”,niemiałżadnychwątpliwościanicodotego,kimjestautor
dzieła,anijakieśrodowiskoreprezentował:
JaroszBejłajestprzybranymimieniemich[Mieszanin]autora,ktosiępodnimukrywa,
niechcemy,niepotrzebujemyzgadywać.Niepotrzebujemyzgadywaćktodziełoto
pisał,bowiemyktojechwalił,wiemyktosiędozasadwnimzawartychprzyznał
(patrzflTygodnikPetersburski”).Iwrzeczysamejdziełotoniczymwięcejniejest,jak
tylkozastosowaniemdorzeczywistościżycia,zdań,teorii,sposobuwidzenia,które
jużwinnychsferachznanenambyły,znanesąpowszechnie!44
PodobnieEdwardDembowski,prezentującczytelnikomflPrzegląduNauko-
wego”Mieszaniny,pisał:flPseudonimłatwojużdziśodkryć,gdyżwszystkie
pismaczasowepopolskuwydawaneniezaniedbaływnawiasachpołożyć
mianaautora(HenrykhrabiaRzewuski)”45.ChoćnazwiskoBejłaniemie-
ścisięwporządkupóźniejstosowanychprzezRzewuskiegokryptonimów46,
aTarnowskidomniemywałnawet,żepisarzmógłwtensposóbnawiązywać
doStendhalaiczynićgopatronemflsceptycznegodowcipu”47ibezwzględ-
nościferowanychocen,tołatwość,zjakązostałorozszyfrowane,podpowia-
dapowszechnąznajomośćrodowejtradycjiRzewuskich,którzynosiliprzy-
domekBeydo,wywodzonyztradycjiJadźwingów,zrzekomejprahistorii
rodu48.Tymsamymobranypseudonimakcentowałautorskiepragnienie
podkreśleniaciągłościtradycji,wobroniektórejwystępuje,zaśimięJarosz,
będącezdrobnieniemimieniaHieronim,wprowadzałsugestięswojskości
iprowincjonalnościautorarozważań.Siatkęznaczeńzwiązanychztytułem
dzieładopełniajegoniepokojącemottozNowejHeloizyJanaJakubaRous-
seau,pisarzauwielbianegoprzezczcicielikulturysarmackiejzaUwagiorzą-
dziepolskim.Mottobrzmi:flPoznałemobyczajemoichczasówiogłosiłemte
otolisty.Czemunieurodziłemsięwstuleciu,któreskłoniłobydowrzucenia
ichdoognia”49.
Konsekwentniewięc,nakażdympoziomieznaczeniowymswegodzieła,
Rzewuskiujawniałdramatczłowieka,któryniepotrafizgodzićsięnaswoją
współczesność.Wimiępamięciświetnejprzeszłościnarodukontestujete-
raźniejszość,ośmieszaidemaskujejejpozornewartości.Retorycznaflotuli-
44F.Z.[F.Zieliński],RecenzjaMieszaninobyczajowychprzezJaroszaBejłę,flBibliotekaWar-
szawska”1842,t.I,s.427.
45E.Dembowski,Pisma,oprac.A.Śladkowska,M.Żmigrodzka,Warszawa1955,t.I,s.62.
46RajmundHreczka,WojciechRybka,Staryszlachciclitewski,PetroniuszTetera,Tetero-
wianin.
47S.Tarnowski,HenrykRzewuski...,s.512.Bliższykontekstmożestanowićzapomniane
prowincjonalnesłówko:bełtać-mieszać,mącić,któreświetniekorespondujeztytułemcałości.
48Zob.hasło:Rzewuscy,w:EncyklopediaOrgelbranda,Warszawa1866,t.XXII,s.635.Wro-
dzinnychlegendachRzewuskichpojawiasięteżprzydomekBejda,któregomiałużywaćMi-
chałFlorianRzewuski,gdypoucieczcezdomuanonimowowstąpiłdowojska.Zob.H.Rze-
wuski,AdamŚmigielski,Warszawa1877,s.97.
49J.J.Rousseau,NowaHeloiza,oprac.itłum.E.Rzadkowska,Wrocław1962,s.412.EwaOw-
czarzokreślatomottomianemalibidlakonserwatywnychtreściutworu.Zob.E.Owczarz,
Międzyretoryką...,s.16.
