Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
rowskiego,kpt.WładysławHarland(jakop.o.).PpłkKonstantyZaborowski
sprawowałswójurząddomaja1939r.;ponimurządtenobjąłpłkStefan
Brzeszczyński
13
.
Należytutajpodkreślić,żeznacznaczęśćurzędnikówkonsularnychpra-
cowałajednocześniedlawywiaduwojskowego,czyliOddz.IISGWojska
Polskiego–tzw.dwójki
14
.Wiązałotosięzespecyfikąterenusowieckiego,na
którymprowadzeniedziałalnościwywiadowczejbyłoznacznietrudniejsze,
aniżelinaterytoriumdrugiegogłównegowrogiegoPolscepaństwa–IIIRze-
szy
15
.Polskiwywiadmusiałopieraćsięnaplacówkachkonsularnych,bo-
wiemsiećwywiadowczafunkcjonującapozaichobrębembyłałatwym
obiektemdoinwigilacji.DlategomarszałekJózefPiłsudski,podoświadcze-
niachzaferą„Trust”
16
,w1927r.nakazałpołożyćgłównynaciskwdziałalno-
1111111
granicznychobserwatorów,którzydostrzegliipoddalianaliziezwrotSowietówwkie-
runkuforsownychprzygotowańwojennychw1930r.Stądbolszewikomnieodpowia-
dałofunkcjonowanienaichterenieppłk.Kowalewskiego.Zostałuznanyzapersonanon
grata.Zob.J.J.Bruski,Sowieckieprzygotowaniawojennew1930r.wocenieattachéwojskowego
RPwMoskwie,„Arcana”2006,nr2(68),s.140-155;P
.Kołakowski,Czaspróby.Polskiwy-
wiadwojskowywobecgroźbywybuchuwojnyw1939r.,Warszawa2012,s.26.Ookoliczno-
ściachuznaniaKowalewskiegozapersonanongratawZSRS,zob.ArchiwumAktNo-
wychwWarszawie,zespół:SztabGłówny(dalej:AAN,SG),sygn.IV/5,b.p.,PismoJ.Kowa-
lewskiegodoszefaOddziałuIISztabuGłównego,28II1933r.;zob.takżeM.Kruszyński,
AmbasadaRPwMoskwie,1921-1939,Warszawa2010,s.223-225;idem,Inwigilacjapolskich
placówekdyplomatycznychwZSRRwokresiemiędzywojennym,[w:]MiędzyIaIVRzeczypo-
spolitą.ZdziejówlustracjinaziemiachpolskichwXIXiXXwieku,red.M.Korybut-
-Marciniak,P
.Majer,Olsztyn2009,s.79-80.
13
KrótkizarysfunkcjonowaniapolskiegoataszatuwMoskwiezdużymakcentemnalata
dwudziesteXXw.przedstawiłR.Majzner.Zob.R.Majzner,Wpływstosunkówpolsko-
-radzieckichnaorganizacjęifunkcjonowanieAttachatuWojskowegoprzyPoselstwie/Ambasadzie
RPwMoskwie(1921-1939).Zarysproblematyki,[w:]Stosunkipolityczne,wojskoweigospodar-
cze...,s.241-257.
14
Należypamiętaćtakżeotym,żepozamachumajowymw1926r.marszałekJózefPił-
sudskiskierowałdoMinisterstwaSprawZagranicznychoddanychsobieoficerów,któ-
rzyrównieżnaterenieZwiązkuSowieckiegozajęliwysokiestanowiska(np.konsulo-
wieAdamStebłowskiczyStanisławSośnicki).Zob.W.Skóra,SłużbakonsularnaIIRze-
czypospolitej.Organizacja,kadryidziałalność,Toruń2006,s.355-366.
15
A.Pepłoński,WywiadadyplomacjaIIRzeczypospolitej,Toruń2005,s.66;P
.Kołakowski,
Czaspróby...,s.193;A.Misiuk,SłużbyspecjalneIIRzeczypospolitej,Warszawa1998,s.51.
16
MonarchistycznaOrganizacjaCentralnejRosji,nacodzieńzwana„Trust”–fikcyjna,zało-
żonaprzezsowieckiGłównyZarządPolityczny(Gławnojepoliticzieskojeuprawlenije–GPU)
antykomunistycznaorganizacjamonarchistyczna,którejcelemmiałobyćobaleniewładzy
bolszewików.Operacjaprowadzonaprzezsowieckiesłużbywlatach1921-1927.Zapo-
średnictwemtejfikcyjnejorganizacjiwywiadsowieckinawiązałkontaktynietylkozrosyj-
skimiśrodowiskamiemigracyjnymi,aleizwywiadamiobcymi,m.in.polskim.Wichwy-
9
