Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WdrugiejpołowieXIXwieku,wokresienasileniaindustrializacjiiurbani-
zacji,nietylkowyraźniedostrzeżonokulturowywymiarnaturalnegośrodowiska,
lecztakżeodkrytoznaczenieotwartejprzestrzenidlazdrowiafizycznego.Wtym
właśniestuleciurozpoczęłasięwielkabataliaonaturę,światłosłoneczneipowie-
trze.Bataliata,którazdominowałaurbanistykękolejnegostulecia,prowadzona
byłazjednejstronywimiępoprawyhigienicznychizdrowotnychwarunkówżycia
ubogiejludnościmiejskiej,zdrugiejzaśwobroniecorazczęściejniszczonegoprzez
chaotycznądeweloperskązabudowęnaturalnegokrajobrazu.Krajobrazu,którego
waloryopiewaliwpoprzednimstuleciuGoetheiRousseauiktórybyłinspiracją
dlaangielskiegoparkukrajobrazowego.
Ruchmiastogrodówzrodziłsiępodkoniecepokiwiktoriańskiejwpotężnym
nurciereformiprzemian–politycznych,światopoglądowych,obyczajowychies-
tetycznych–wktórympotrzebaochronyikształtowanianaturyorazspołecznie
wrażliwegogospodarowaniaprzestrzeniąwmiastachzostałaporazpierwszyjasno
wyartykułowanawformiecałościowejpropozycjiurbanistyczno-społecznej.Lewis
Mumford,amerykańskibadaczarchitekturyijedenzwczesnychapologetówtejpro-
pozycji,wlatach40.XXwiekuokreśliłideeHowardajakopodwalinynowegocy-
kluwhistoriicywilizacji
3
.Współcześnie,napoczątkuXXIwieku,duńskiarchitekt
JanGehl,któryodponadczterdziestulatupominasięokształtowanieprzestrzeni
sprzyjającychzadzierzganiuwięzispołecznych,powołujesięna„ojcówzałożycieli”
ruchumiastogrodówjakoswoichważnychmentorów
4
.HistoriategoruchuwEuropie
wjegonajbardziejheroicznymokresie,którazostałaopisanawtejksiążce,ukazuje
pierwszeogniwałańcuchatejnietylkourbanistycznejrefleksji.
Wstęp0Miastoogródjakonowoczesnakoncepcjaurbanistyczna
Koncepcjamiastaogrodułączysięzpoczątkaminowoczesnegoplanowania
miastijest,obokteoriimiastaliniowego(ciudadlineal)imiastaprzemysłowego
(citéindustrielle),jednąztrzechgłównychpropozycjiurbanistycznychsformułowa-
nychnaprzełomiewiekówXIXiXX.Koncepcjetepojawiłysięwodpowiedzina
społeczne,zdrowotneiestetycznewyzwaniawynikającezżywiołowegorozwoju
miastwnastępstwierewolucjiprzemysłowej.PostępującaodXVIIIwiekuindustria-
lizacjaprzyniosłaogromneprzemianywewszystkichmożliwychdziedzinachżycia.
Jednąznich,wyraźniezauważalnąiodczuwalną,byłymigracjeludnościwiejskiej
wposzukiwaniupracy,któreoznaczałypustoszeniewsiigwałtownąurbanizację.
Rozkwitowifortunwłaścicielifabryktowarzyszyłopostępująceubóstwopracujących
3
LewisMumford,meGardenCityIdeaandModernPlanning(1945),esejwprowadzający
reprodukowanyw:EbenezerHoward,GardenCitiesofTo-Morrow,Cambridge,Mass.1965,s.40.
4
JanGehl,Życiemiędzybudynkami,Kraków2009(Iwyd.1971r.)orazidem,wykład„Citiesfor
People:Geddes’Legacy”,RoyalTownPlanningInstituteScotland,Edynburg,7września2012r.;
www.vimeo.com/m/53316566.
ll
