Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI
Jeślipierwszeobjawyfrancuskiegowagneryzmuwartoomawiaćnieco
szerzej,toprzedewszystkimzuwaginaprekursorskicharaktertegozjawiska.
Dziękitekstomnapisanym–podkreślmytorazjeszcze–przezpisarzy,spo-
śródktórychwieluodegrałoistotnąrolęwrozwojuliteraturyfrancuskiej,jak
Nerval,GautierczyBaudelaire,aktórzynajwyraźniejnieprzypadkowozajęli
zbliżonestanowiska,stającsiępopularyzatorami,aniekiedynawetobrońcami
Wagneraprzednapaściamiopiniotwórczychkrytykówmuzycznych
116
,doko-
nałasięswoistapolaryzacjaopiniiwyrażanychnatemattegokompozytora.
Zjednejstronyatakowanogogłówniezpozycjifachowych,szafującprzytym
argumentaminaturymuzykologicznej,wytykającjegodziełom–zdaniemkry-
tykówbezprawne,nieuzasadnioneiszkodliwe–odstępstwaoduświęconych
tradycjąizpunktuwidzeniapraktykiscenicznejużytecznychdlaówczesnej
operyprawideł;zdrugiejzaśbronionogo–niecoupraszczając–zestanowisk
literackich,dowodzącgłębijegowyobraźni,mistrzostwaartystycznejsyntezy,
porywającejświeżościinspiracjikulturowych,którewprowadzałondoopery.
Wydajesię,żefaktycznymprzedmiotemfrancuskiejdyskusjioWagnerze
napoczątkulatsześćdziesiątych,dyskusji,zktórejnarodziłsięfrancuskiwag-
neryzm,byłonietylewartościowaniejużistniejącychdzieł,ocenakompozycji
prezentującychsiętuiteraz,wkonkretnych,częstoniezbytudanychpostaciach
wizualnychiakustycznych–jaknieszczęsnyparyskiTannhäuser–alefakt,że
związanoWagnerazprzeczuciemzmian,jakiedokonaćsięmiaływdominują-
cymwEuropiekanonieestetycznym.Wyznaczeniekierunkutychzmian,cho-
ciażbykuotwarciusztukinasymbolizm,silneodczucienowatorstwa(nawet
jeśliograniczymyjedozakresujęzykamuzycznego),aprzedewszystkimodpo-
wiedźnapoczuciebrakuwystarczalnościdotychczasowegoparadygmatusztuki–
wszystkotowydawałsięoferowaćwswojejtwórczościWagner.Faktytełatwo
zauważyć,spoglądającnazjawiskowagneryzmuzperspektywywspółczesnej,
gdyjużwiadomojakznaczącąrolęodegrałtenkompozytorwkształtowaniu
kulturyeuropejskiejdrugiejpołowydziewiętnastegowieku.Cofającsięjed-
nakdotejepokidocenićtrzeba,żeniektórzyzówczesnychartystówzdołali
samodzielnieocenićjegosztukę,niezrażającsięnegatywnymiopiniamiśro-
dowiskakrytykówmuzycznych.Przedewszystkimzaśwartopodkreślić,że
jesttopierwszytakniezwykłyprzypadek,gdywcentrumuwagiartystów,spo-
116
NegatywneopinieFétisa,ComettantaczyScudabyłyniczymwporównaniudobatalii
jakąwNiemczechtoczyłzideamiWagneraEduardHanslick.Zob.RichardWagnerandhis
World,rozdziałHanslickcontraWagner.Opracowanietoomawiacoprawdapóźniejszyokres
recepcjitwórczościWagneraprzezHanslicka,aleprzybliżarównieżokolicznościwjakich
doszłodonawiązaniatejpełnejnapięćrelacji–abyłotowlatachsześćdziesiątych.
~56~
