Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
P
WkońculatsiedemdziesiątychXIXwiekusztabowcyrosyjscyprzeforsowali
rzezdziesięcioleciapoprzedzającepierwsząwojnęświatowąWarszawanie
miałamożliwościswobodnegorozwojuprzestrzennego.Decyzjewtejkwestii,
atakże–innychsprawachważnychdlamiasta,podejmowanowPetersburgu.
koncepcjęzabezpieczeniazachodnichgranicImperiumRosyjskiegopolegającą
nabudowiesystemutwierdz.RównieżWarszawępostanowionoprzekształcić
wtwierdzę.Wiązałosiętozogromnymipracamiinżynieryjnyminaprzedpolu
miasta.Wpierwszymetapiewzniesionopierścieńkilkunastufortówzewnętrznej
(pierwszej)liniiobronytwierdzypoobustronachWisły(oznaczonojenumera-
miI–XIV,amniejszeforty–numeramizliterą,np.VIIa,XIVa).Następnie–
w1886roku–rozpoczętobudowępółpierścieniapięciufortówitrzechpunktów
oporudrugiejliniiobronyoraztrzechpunktówpierwszejlinii.Dziełaobronne
usytuowanebyływciąguprawie15kmwałówfortecznych,aletylkonalewym
brzeguWisły.Zewnętrznypierścieńumocnieńmiałokoło48kmdługości,ate-
renzawartywewnątrzniegoobejmowałokoło25tys.ha.Jądremtwierdzymiała
byćCytadela.KosztfortyfikacjiwzniesionychwramachprogramuTwierdzy
DWarszawa”(tj.bezCytadeliijejfortów)oszacowanona23,422milionyrubli,
czyliwprzybliżeniu23tonyzłota.
Temuzagadnieniupoświęcamytakdużouwagi,ponieważrealizacjamilitarnego
tworunaturyinżynieryjno-urbanistyczno-organizacyjnej,którymbyłaTwierdza
DWarszawa”,wpłynęłanaurbanistycznygwiaździsto-pasmowyukładXX-wiecznej
Warszawy.Okresistnieniatwierdzybyłdlamiastaczasemstraconym,ponieważ
budowasystemufortówzahamowałajegorozwójprzestrzenny
1
.
ԅKształtodziedziczony
P
obszar,sączytelnedodziś,awręcztworzązasadniczyszkieletkomunikacyjny
oszczególnedziełaobronneTwierdzyDWarszawa”orazmagazynyikoszary
połączonosieciądrógbitych.Tedrogi,przebiegającepoliniiłuku,oraznie-
licznedrogiwylotowe,przechodząceprzezpierścieniefortyfikacjipozaich
miasta.TakjestwwielumiejscachWarszawy.
21
