Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
RozdziałI:Wartościjakoprzedmiotbadań…
1.3.Typologiewartości
Powstałowieletypologiiwartościwnaukachspołecznychzewzględuna
ichliczbęiróżnorodność.Przedstawionezostanątylkowybranetypologie
wartości,którepowstałynagrunciesocjologiiiktórewjakimśstopniu
będąprzydatnewbadaniach.Klasyfikacjawartościjestkoniecznościąwy-
nikającązichróżnorodności,acozatymidziepróbąichogarnięciaiupo-
rządkowania.Następnieprzedstawięwłasnątypologięistotnązewzględu
napotrzebybadań.
Jednąznajstarszych,azarazemnajbardziejrozbudowanychtypologii
skonstruowałC
.Kluckhohn57.Zawieraonanastępującewymiary:
1.Wymiarmodalny(pozytywne,negatywne).Najczęściejbadającwar-
tości,przyjmujesięrozumieniepozytywnych.
2.Wymiartreści(estetyczne,poznawcze,moralne).Jesttobardzoważny
podział,którymożebyćzastosowanywanalizowanychbadaniach.Kryte-
riumtreściwartości,któresąnajistotniejszewdanejgrupie,stanowikry-
teriummerytorycznewyróżnieniawzakresienajistotniejszychcechtkwią-
cychwdanychwartościachizachowaniachludzistanowiącychczłonków
grupy
.
3.Wymiarzamiarulubintencji(instrumentalne,autoteliczne).Pierw-
szetowartości,którestanowiącelsamwsobie.Drugietoinstrumentydo
osiąganiacelów,czyliwartościinstrumentalne.Częstojednakterodzaje
wartościnawzajemsięprzenikają.
4.Wymiarogólności(specyficzne,tematyczne).Pierwszeodnosząsię
dopewnychsytuacji,drugie–doróżnychtreścikulturowych.
5.Wymiarintensywności(kategoryczne,preferencyjne,hipotetyczne).
Jesttosiładziałanialubstopieńkategorycznościobowiązywania.Wskaź-
nikiemobowiązywaniamogąbyćsankcjestosowaneprzezjednostkęispo-
łeczeństwowzwiązkuzuznawaniemlubrealizacjąokreślonychwartości.
Takitypwartościobowiązujewzależnościodspołeczności.
6.Wymiaruzewnętrznienia(uzewnętrzniona,implikowana).Pierwsza
wartośćwerbalizowanajestprzezjednostkęlubgrupę,drugazkoleito
wartość,którąmożnawydedukowaćnapodstawiedziałańjednostkilub
grupy
.
7.Wymiarzakresu(idiosynkratyczne,osobiste,grupowe,uniwersalne).
Pierwszewartościtowartościuznawanetylkoprzezjednąosobęwgrupie,
drugiewartościtoindywidualnaformawartościgrupowej.Maswójspe-
cyficznyodcień.Trzeciwymiartogłównatendencjawramachosobistych
57C.Kluckhohn:ValuesandValuesOrientations…,s.388–433.
