Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
•WSTĘP•
szyfundamentyeuropejskiejdyskusjiopaństwie.Coprawda,podob-
niejakwprzypadkuRzeczypospolitejmożnapowiedzieć,żebyłyto
wartościcenione,aleczęstokroćnierealizowanewpraktyce,raczej
swegorodzajumity,którymrzadkokiedyodpowiadałarzeczywistość
polityczna.Niezmieniatofaktu,żekonstruowałyoneeuropejskąświa-
domośćlubprzynajmniejjejfragmentorazżeniemiałyoneswoich
odpowiednikówwinnychkulturach2.
Choćwspólne,nieznaczy,żezawszetakiesame.Wposzczegól-
nychepokachisystemachpolitycznychcenionoróżnewartości,aco
więcej,określającymjepojęciomniejednokrotnienadawanoznaczenie
takdaleceodmienne,żewpisywałojetowsprzecznezesobąsystemy
aksjologiczne.Dotyczytotakżewłaściwiewszystkichpojęćdyskuto-
wanychwobrębieniniejszegotomu.UczestnicytoczącejsięwRze-
czypospolitejodXVIw.debatypolitycznejdokonalipewnegowyboru
tradycjiisposobumyśleniaopaństwie.Odnosiłsięonzarównodo
kanonuwartości,jakteżrozumieniazawartychwnimpojęć.Można
powiedzieć,żemniejczybardziejświadomietwórcyfundamentów
ustrojowychszlacheckiejRzeczypospolitej,apóźniejbeneficjencitego
systemustworzylistrukturęaksjologicznąopartąnawybranychele-
mentachtradycjieuropejskiej,odpowiadającychpotrzebompaństwa,
wktórymżyliiktóretworzyli.Wartozwrócićuwagę,żepewnych
wartości,któredlatradycjizachodnioeuropejskiejstałysięwktórymś
momenciebardzoważne,wręczfundamentalne,dopolskiejdyskusji
opaństwieniewłączonowłaściwieniemaldoupadkuPierwszejRze-
czypospolitej.Wymownymprzykłademjesttubardzosłabaobecność
pojęciawłasności,któreconajmniejodXVIIwiekustałosięjednym
zpodstawowychelementóweuropejskiegosystemuwartościpolitycz-
nych:bądźsamoistnie,bądźwpołączeniuzkategoriąwolności3.Tym-
2Zwróciłnatouwagęwodniesieniudoideałuobywatelskości
J.G.A.Pocock,TeIdealofCitizenshipsinceClassicalTimes,w:TeCitizenship
Debates,red.G.Shafir,UniversityofMinnesotaPress:Minneapolis-London
1998,s.32,ograniczającgojednaktylkodotradycjinzachodniej”
.
3Toostatniepołączeniejesttypowenp.dlaangielskiejdyskusjiopaństwie
toczonejprzezcaływiekXVIII,por.:H.T.Dickinson,LibertyandProperty.Politi-
calIdeologyinEighteenth-CenturyBritain,Methuen:London1979;J.A.W
.Gunn,
BeyondLibertyandproperty.TeProcessofSelf-RecognitioninEighteenth-Century
~11~
