Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Rozdział1:Etnicznesądywartościujące
Danejklasieosóbprzypisujesięokreślonecechylubsposobyzachowa-
nia,ewentualnieodmawiasięjejpewnychwłaściwości:
Es[DasStereotyp-M.J.]hatdielogischeFormeinesUrteils,dasin
ungerechtfertigtvereinfachenderundgeneralisierenderWeise,mit
emotional-wertenderTendenz2,einerKlassevonPersonenbestimmte
EigenschafenoderVerhaltensweisenzu–oderabspricht.Linguistischist
esalsSatzbeschreibbar3.
Ztegowzględusądyetniczneniemogąbyćneutralne.Opróczpozy-
tywnychzabarwieńwystępująrównieżtenegatywne:lekceważące,
pogardliwelubwręczwrogieipełnenienawiści.Negatywneemocje
nietylkosłużądoopisudrugiegoczłowiekalubgrupy,leczmajątak-
żenacelupodkreślenieprzewagiidominacjigrupywłasnej4.ScHaFF
(1981:115-116)stwierdzaponadto,żesądyetnicznebądźcałkowicie
sprzecznezrzeczywistością,bądźczęściowozniązgodne,costwarza
pozorycałkowitejprawdziwościichtreści.Opierająsięonenabłędnych
uogólnieniach,uproszczoneisztywne,nieulegająłatwozmianom
iwpływająnasposóbzachowaniasięjednejgrupywstosunkudodru-
giej
5.Cowięcej,wedługHeckmaNNa(1992:121)iHahna(2002:22)
2Pogrubienie-M.J.
3nMa[stereotyp-M.J.]formęlogicznąsądu,którywsposóbniezweryfikowany,
ztendencjądowartościowaniaemocjonalnegoprzypisujepewnejklasieosóbokreślo-
newłaściwościlubsposobyzachowań,ewentualnieodmawiajejjakichścech.Języko-
znawczojestopisywalnyjakozdanie”(QuastHoFF,1998:13).Zprzytoczonejdefinicji
wynika,żewypowiedzistereotypowemająformęwyłączniejednegozdania.Wswoich
późniejszychbadaniachQuasthofdochodzijednakdowniosku,żesądystereotypowe
przyjmująrównieżinneformywerbalne.Mogąonewykraczaćpozajednozdanie,aich
interpretacjamożliwajestnapłaszczyźnietekstu.Matomiejscewprzypadku,gdy
stereotypowesądyetniczneniezostająsformułowanewprost,leczwynikajązkontek-
stu(ztłaspołecznego,kulturowegoitp.),którypozwalaodbiorcyrozpoznaćukrytą
intencjęnadawcy(Dąbrowska,1999:63-64).
4Por.też:HeckmaNN(1992:119-120,123-124);BücHle(1994:20);Wrzesiński
(1994a:63);Bartmiński(1998:64-65);QuastHoFF(1998:13);scHmaNN(2001:
150);RucHNiewicz(2008:2).
5Por.też:CHlewiński(1992:11-12);Wrzesiński(1994b:61);Niemiec(1995:267);
scHmaNN(2001:150);Błuszkowski(2003:72);Stasiak(2009:19);Gawarkiewicz
(2012:75).