Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Cechyetnicznychsądówwartościujących
15
sądyetniczneniepowstająwwynikusystematycznegozdobywaniado-
świadczeniazdanągrupąbędącąprzedmiotemoceniania.Sąprzeważ-
niebezkrytycznieprzejmowanejakowyrazopiniipublicznejodinnych
osóbigrup,zktórymiwogólenieutrzymujesiękontaktu.Grupaoce-
niającamawrezultacieograniczonyhoryzontmyślowy,dysponujetylko
powierzchownąznajomościąinnejkultury,awkonsekwencjiignorujeją
iodrzuca.Uproszczonesądypowodują,żeposzczególnegrupyetniczne
nawetniepróbująichzweryfikować,wwynikuczegoczęstostająsię
źródłemirracjonalnegomyśleniaizachowaniawróżnychsytuacjach
życiowych.Prowadzitodoutrwalenianacjonalistycznychsposobów
zachowania,fobiiiuprzedzeńwobecinnejgrupyetnicznej,arzadziej
dokultywowaniaideiwzajemnegozbliżeniaisympatii(Wrzesiński,
1994a:63;Dąbrowska,1999:86).
Wartorównieżpodkreślić,żeetnicznesądywartościującemogąwy-
stępowaćnadwóchwzajemnienasiebieoddziałującychpłaszczyznach,
tj.mentalnej(przedjęzykowej)6orazjęzykowej(Dąbrowska,1997:183).
Tenprocessprzyjapowstawaniuirozpowszechnianiusięstereotypo-
wychwypowiedzi,któresąjęzykoworealizowanewsposóbeksplicyt-
nylubimplicytny.Ztegoteżwzględumożnajerozszyfrowaćpoprzez
zastosowaniemetodlingwistycznychnaróżnychpłaszczyznachjęzyko-
wych,amianowiciewsłownictwie,składniorazstrukturzetekstu.
6Wtymmiejscumożnanawiązaćdotzw.stereotypówmentalnych,będącychutar-
tymischematamimyślowymi,wśródktórychZybatow(2002:388-391)wyróżniadwie
klasy:
-stereotypysłowne(nwortbezogeneStereotype“)zawierająceinformacjesocjokultu-
rowe,dziękiktórymmożliwastajesięinterpretacjaznaczeńleksykalnych;
-stereotypytekstowe(ntextbezogeneStereotype“)dostarczająceinformacji,którepo-
zwalająnainterpretacjętekstów.Mogąonebyćjęzykoworealizowaneeksplicytnie
lubimplicytnie,alezdarzasię,żewogóleniezostająwyrażoneipolegająnaskon-
wencjonalizowanychreakcjachodbiorców.Kształtująsystemnormiwartościdanej
wspólnotyjęzykowejikulturowej.Sądystereotypoweznanesątylkojejczłonkom,
jednakniemusząbyćprzezwszystkichpodzielane.
