Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.4.OBJAŚNIENIATERMINOLOGICZNE
ALUZJA-pojęciemtymposługujemysięwznaczeniualuzjiliterackiej,tj.po-
jawiającegosięwutworzeświadomego,znaczącegonawiązaniadoinnegodzie-
łaliterackiego25.Wniniejszejpracyinteresująnasprzedewszystkimpoczynione
przezapokryfistówaluzjedotekstówPisma,atakżedobiblijnejkultury,symboli-
ki,realiów.Używamytuzamienniepojęćnnawiązanie”
,nodwołanie”
.
BOHATER(BOHATERKA)-podpojęciemtymrozumiemypostaćwystępu-
jącąwnarracjiapokryficznej,uczestnikanarracjiapokryficznej(celempracyjest
zbadaniesztukinarracyjnejapokryfów)26,jakrównieżuczestnikanarracjihagio-
graficznej.TerminutegoużywamyprzedewszystkimwodniesieniudoMaryi,św.
Józefa,św.Annyiśw.Joachima,atakżenp.doaniołaGabrielaczyTrzechMagów.
Słowemnbohater”określamytakżeświętych,októrychmowawprzywoływanych
wpracyutworachhagiograficznych.
BOHATERBIBLIJNY-przezpojęcietorozumiemypostaćwystępującąwnar-
racjibiblijnej,uczestnikatejnarracji.Termintenstosujemywodniesieniudo
postaciwzmiankowanychwcytowanychwpracyfragmentachPisma,takichjak
międzyinnymi:Noe,Abraham,Izaak,Mojżesz,Samson,Samuel,Józef(patriarcha
ST),Eliasz,JanChrzciciel,JezusChrystus.Używamytuzamiennieokreśleńnpo-
staćbiblijna”oraznosobistośćbiblijna”
.Przywoływanetekstykanoniczne,podob-
niejakapokryficzneihagiograficzne,rozpatrujemywyłączniezpunktuwidzenia
sztukinarracyjnej.
ISTOTA-pojęcietoodnosimydo:1.zwierzątiroślin(nistotyżywe”);2.anio-
łów(np.nistotynadludzkie,uskrzydlone”);3.Bogalubbóstwpogańskich(np.
nistotawyższa”
,nistotyboskie”);4.człowieka(nistotyludzkie,obdarzonerozu-
mem”).
MOTYW-traktujemygojakoelementarnąjednostkękonstrukcyjnąbudującą
narracjęapokryficzą;tu:narracjęonarodzinachMaryi,Jejzamążpójściu,zwiasto-
waniuetc.ZaJanuszemSławińskimwyróżniamymotywyspoiste,wiążącesięor-
ganiczniezliniątematycznąutworu,orazluźne,pozostającepozarelacjamikon-
stytutywnymidlatematu,jakrównieżmotywydynamiczne,dziękiktórymświat
przedstawionyrozwijasięwczasieipodlegazmianom(awięcgłówniezdarzenia),
istatyczne,kształtującegłównieprzestrzeńświataprzedstawionego(np.przed-
mioty,elementykrajobrazuczyskładnikiwygląduosób).Wyróżniamyteżmotywy
obiegowe,zwaneinaczejwędrownymi,owyrazistymczłonieschematyzującym27.
OSOBA-mianategoużywamywstosunkudoTrzechOsóbBoskich.
POSTAĆ-wodniesieniudoanalizowanychtekstówliterackich(apokryficz-
nych,biblijnych,hagiograficznych)przezpojęcietorozumiemybohatera,uczest-
nikanarracji.Wstosunkudodziełsztukipojęciategoużywamywznaczeniudo-
25
T.Kostkiewiczowa,Aluzjaliteracka,[w:]M.Głowińskiiin.,STLit,s.27.Szerzejotymw:ibidem.
26
Por.użycietegoterminuw:M.Adamczyk,Biblijno-apokryfcznenarracjewliteraturzestaropol-
skiej...,s.55,58,61,118,124,132,134-135,138-139.
27
J.Sławiński,Motyw,[w:]M.Głowińskiiin.,STLit,s.325.Szerzejotymw:ibidem,s.325-326.
12
