Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
BożenaWitosz:Centrum-prowincja,peryferie,marginesył
bardziejzastygłe,ruchomesąmarginesy4.Ichlabilnośćmożemiećcharakter
dwukierunkowy:do-iodcentryczny.Niezależnieodustawieniawektoraistotne
sątutendencjeemancypacyjneperyferii,ustanawiająceróżneobliczarelacjido
centrum.Sięgnimynajpierwpoprzykładyzrejonówdyskursuartystycznego,
bywskazaćmanifestacjeoddalaniasięodcentrum.
Obrazperyferyjności,prowincjonalnościkrajówEuropyŚrodkowo-Wscho-
dniejwprozieAndrzejaStasiukawpisaćmożnawmodelrelacjiodcentrystycz-
nych,przyczymkategoriaperyferyjności,prowincjonalnościjesttutyleżgeogra-
ficzna,historyczno-polityczna,cokulturowo-cywilizacyjna,gdyżflgeografianie
jesttakważna,jakwyobraźnia”(Stasiuk2000:77).PiszeEwaSławkowa:flNie
szuka[narrator–B.W.]zawszelkącenękulturowegoparadygmatuwspólnego
dlamieszkańcówcałejEuropy,aprzeciwnie.Całyczasakcentujeswoistość
iodrębność[ś]”(2012:68).
Eksponowanawtekstachpisarza5inność,różnicawstosunkudocentrum,
którereprezentująkrajeflstarej”Europy,maniejednoznacznebarwy.Autor
artystycznieprzetwarzastereotypoweobrazy,cechyiwartościprzypisywane
naszejczęścikontynentu:zacofaniecywilizacyjne,ubóstwo,niestabilność(po-
lityczna,gospodarcza,aksjologiczna),bałagan,brzydotę,rozpad,potęgującsiłę
ichnegatywnegowydźwiękudziękiodpowiedniejstylistyce(więcejw:Sław-
kowa2012).WyróżnikiemstylistycznymStasiukowychobrazówperyferiisą
elementypejzażu:brzydkaarchitekturablokowisk,wiejskieopłotki,składziki,
budki,przybudówki,cywilizacyjnyśmietnik–opuszczoneterenyprzemysłowe,
wysypiskaodpadów(por.Witosz2015:32):
Płaskąprzestrzeńwypełniałpordzewiałymetal,pokruszonybetonipo-
rzuconyplastik.Hałdyśmiecitliłysięsennieismrodliwie.Słońceświeciło
nazrudziałekonstrukcje,napotrzaskaneścianyhal,nawypatroszonema-
gazyny,nazamarłedźwigi,nakorozjęstaliierozjęmurów.Słupytrakcji,
silosy,żurawieikominyrzucałydługieczarnecienie.Itakbyłojakokiem
sięgnąć:plątaninadrutówwniebieipajęczynakolejowychszynnaziemi.
Stasiuk2004:83
NaprzedmieściachFierpoobustronachdrogiciągnęłysięwrakowi-
skazłożonegłówniezmercedesówiaudiwróżnychstadiachrozkładu.
Autamiałypodziesięć,popiętnaście,podwadzieścialat,ibyłyichsetki
17
4NawiązujętudotytułuksiążkiP.CzaplińskiegoRuchomemarginesy,wktórejau-
toropisałróżneliterackiemanifestacjesposobówwchodzeniamarginesówdocentrum
wproziepolskiejdziewiątejdekadyXXw.Zob.:Czapliński2002.
5Mamnauwadzenastępująceutworypisarza:MojaEuropa.DwaesejeoEuropiezwa-
nejŚrodkową,napisanewspólniezA.Andruchowyczem,(2001);JadącdoBabadag(2005),
Fado(2006),Dojczland(2007),choćniewszystkietekstysąwartykulebezpośredniocy-
towane.
