Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
BogdanWalczak
WydziałHumanistyczny
Akademiaim.JakubazParadyżawGorzowieWielkopolskim
Migracjeadziejejęzyków
ijęzykowamapaświata*
Wędrówkiimigracjetonieodzownyczynnikjęzykowegorozwojuludzkości.
Jakwiadomo,decydująotymrozwojudwapodstawoweparametry:czasiprze-
strzeń.Współuczestnicząonewdwuprzeciwstawnychprocesachrządzących
rozwojemjęzyka:dyferencjacji(różnicowaniu)iunifikacji(ujednolicaniu).Dyfe-
rencjacja–trzebatosilniepodkreślić–jestprostąinieodłącznąkonsekwencją
ewolucjijęzyka.Zmianyjęzykowe,któreztychczyinnychwzględów(oczym
jeszczeniżej)nieobejmującałegoobszaru,naktórymjęzykjestużywany,powo-
dująnarastającewczasieterytorialne(przestrzenne)zróżnicowanietegojęzyka.
Stammbaumtheorie(flteoriadrzewagenealogicznego”)AugustaSchleichera
(1863,1865)uzupełnienie,awłaściwiepodstawęiwyjaśnienie,zyskaładopiero
wWellentheorie(flteoriifalowej”)JohannnesaSchmidta(1872).Pogłębiającesię
różnicowanieprowadzidorozpadujednolitegozrazujęzykanadialekty,które
wokreślonychwarunkach(oproblemachfljęzykczydialekt”zob.Weinsberg
1983;Majewicz1989,1999iWalczak2006,2007)mogąsięprzekształcićwod-
rębnejęzykietniczne(narodowe)(Paul1880;Meillet1948;Walczak1995b).
WedługogólnegoschematurozwojujęzykowegoautorstwaTadeusza
Milewskiego:flWdziejachkażdejrodzinylingwistycznej[powinnobyć
oczywiście:językowej,bolingwistycznyjakoprzymiotnikodlingwistykato
Ijęzykoznawczy’
,anieIjęzykowy’–B.W.]wyróżnićmożnatrzyzasadnicze
okresy.Pierwszyobejmujewzględniejednolityrozwójprajęzykanaobszarze
będącymjegoprakolebką.Wciągudrugiegookresuobszarprajęzykaszybkosię
powiększawskutekekspansjiterytorialnej,arównocześniezaczynasięróżnico-
waćdialektalnie.Wokresietrzecimpryskajednośćwspólnotykomunikatywnej
prajęzykaiposzczególnedialekty,istniejącejużwdrugimokresie,przekształ-
*Pierwszą,krótsząwersjęniniejszegostudiumstanowiszkic:Walczak2010a.
