Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
BogdanWalczak:Migracjeadziejejęzykówijęzykowamapaświata
Mańczak2000),domagającsię,moimzdaniemzasadnie,odzwolennikówteorii
opóźnym(dopierowVw.)zasiedleniuprzezSłowiandorzeczaWisłyiOdry,
odpowiedzinadwaistotnepytania:jakwyjaśnićnaobszarzepustkiosadniczej
prastare,odwieczne,staroeuropejskienazwywodnealbo,jeślizamiastpustki
osadniczejprzyjmiesięosadnictwogermańskie,dlaczegopolskiewarianty
nazwstaroeuropejskichniewykazująśladów(aniewykazują)germańskiej
przesuwkispółgłoskowej(Mańczak2007).ZazachodniąpraojczyznąSłowian
(międzyBałtykiemagóramiśrodkowoeuropejskimi:SudetamiiKarpatami
Zachodnimi)opowiadasięteżJerzyNalepa(2007,2009).Podobnie,choćdziś
jużzdecydowanawiększośćbadaczyaprobujepogląd,żemigracjaSłowian
naPółwysepBałkańskinastąpiłazarównozewschodniej(przełęczamiod
DukielskiejpoTatarską),jakizzachodniej(przezobszardzisiejszejSłowacji
iBramęMorawską)Słowiańszczyzny(Moszyński1984)(hipotezaowyłącznie
wschodniosłowiańskimpochodzeniuSłowianpołudniowych,którejhołdował
jeszczeTadeuszLehr-Spławiński,wświetlewynikównowszychbadańjestjuż
oddawnaniedoutrzymania),kwestiąspornąpozostajeudziałobufalmigra-
cyjnych,zachodniejiwschodniej,wetnogenezieSłowianpołudniowych(nie
braknp.traktowanychzwyklejakokontrowersyjne,opiniiozdecydowanej
przewadze,niemalwyłącznościfalizachodniej(Nalepa2007,2009),czyojej
całkowitejwyłączności(Mańczak2004).
Jednakniezależnieodtego,czysięprzyjmujedziśhipotezęowschodniej
(wdorzeczuśredniego,ewentualnieteżgórnegoDniepruiDesny)lokalizacji
praojczyznysłowiańskiej,czyteżrzadziejakceptowanąhipotezęojejlokalizacji
zachodniej(wdorzeczuOdryiWisły),nieulegaraczejjużwątpliwości,że
najpóźniejwVw.n.e.Słowianiezamieszkiwalijużobateobszary(zwolennicy
hipotezywschodniejprzyjmująnajwcześniejsząfalęmigracyjnąnazachód,
wdorzeczeWisłyiOdry,azwolennicyhipotezyzachodniej–najwcześniejszą
falęmigracyjnąnawschód,wdorzecześredniego,ewentualnieteżgórnego
DniepruiDesny).Mówisięnawetnierazotzw.rozszerzonejpraojczyźniesło-
wiańskiej,obejmującejobszaroddorzeczaOdrynazachodziepodorzecześred-
niegoDniepruiDesnynawschodzie.Takiemuusytuowaniuprzestrzennemu
językaprasłowiańskiegoodpowiadająnajstarszedającesięwtymwzględzie
stwierdzićróżnicedialektalne,np.mieszkańcywschodniejczęścirozszerzonej
praojczyznysłowiańskiejprzeprowadziliuproszczeniegrupspółgłoskowychtl,
dl→l,jednaktazmianajęzykowazatrzymałasięgdzieśnabagnachPolesia
(Walczak1995b)inieobjęłazachodniejczęścirozszerzonejpraojczyzny(stąd
dziśwjęzykupolskimmówisięmodlićsię,mydło,radłoitp.,awjęzykurosyjskim
–moliťsja,mylo,raloitp.).Zupływemczasuróżnicmiędzyzachodniąawschod-
niączęściąrozszerzonejpraojczyznysłowiańskiejprzybywałoikażdyslawista
beztruduzilustrujetostwierdzeniestosownymiprzykładami.Tutajzakoń-
czymyprzykładempewnychróżnicwzakresiezmianyfonetycznejznanejjako
drugapalatalizacjaspółgłosektylnojęzykowych,czylizmianydługotrwałej,
27
