Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
Mapyigranice
fińskąskładająsięFinowie,EstończycyizamieszkującyRosjęeuropejskąużyt-
kownicyinnychjęzykówbałtofińskich(opróczkarelskiegojużdziśwymarłych
lubwymierających,jeszczedoniedawnaużywanychnaobszarzemiędzyPe-
tersburgiemajezioremŁadoga),językówpermskich(znajważniejszymiznich
–udmurckimikomi)ijęzykówwołżańskich(zmaryjskimimordwińskim,li-
czącymjeszczedziśokołomilionaużytkowników).Natomiastjęzykiugryjskie,
doktórychnależywęgierski,sądziśmaksymalnieodsiebieoddalone:najbliżsi
językowipobratymcyWęgrów,Mansowie(wliczbieok.4000)iChantowie
(wliczbieok.14000),zamieszkujądziśzachodniosyberyjskątajgęnadrzekąOb.
Węgrzy,przezkilkawiekówkoczując–wespółzplemionamitureckojęzycznymi
(naskutekczego,jakjużstwierdziliśmywyżej,ichjęzykobfitujewpożyczki
leksykalnetureckie)–nastepachnadkaspiskich,nadczarnomorskichiwreszcie
naddunajskich,zmadziaryzowalisłowiańskichmieszkańcówPanoniii,wespół
zRumunaminawschodzie,aklinemmigracjibawarskiej(naobszarzedzisiejszej
Austrii)nazachodzie,stworzyliniesłowiańskipas,oddzielającyterytorialnie
Słowianpółnocnych,zachodnichiwschodnich,odpołudniowych(Hajdú1971;
Maciejewski1999:204–215).
Ubytki(nazachodzieipołudniu,zresztąwpewnymsensiezrekompenso-
wanepostępaminawschodzie,oczymjeszczebędziemowa)słowiańskiego
stanuposiadaniazVIII–IXw.niesąniczymszczególnym.Celtowie,wostatnich
wiekachstarejerynajważniejszyinajliczniejszyetnoseuropejski,zasiedlający
ogromnyobszarodzachodniejAzji(Anatolia)poGalięiPółwysepIberyjski,
dziśsąreprezentowaniprzezczteryjęzyki,wszystkiezagrożonewymarciem:
waliski,szkocki,irlandzkiibretoński(podkoniecXVIIIw.wymarłkornicki
(kornwaliski),awpołowieXXstulecia–mański,czylimanx).Germanie,wypie-
rającySłowianzdorzeczaŁabyizachodniejczęścidorzeczaOdry,jedynytrwały
iowocnyjęzykoworuchmigracyjnyskierowalinaobszardzisiejszychNiemiec,
HolandiiiWyspBrytyjskich.PoGotach,którzypowieluwiekachmigracji
wodłamiezachodnim(Wizygoci)stworzylipaństwonaPółwyspieIberyjskim
(przetrwałodonajazduarabskiegow711r.),awodłamiewschodnim(Ostrogoci)
poepizodziepaństwowościitalskiejprzetrwalinaKrymiedoXVIw.,pozostał
przynajmniejjęzyk,zaświadczonyjużwdrugiejpołowieIVw.wprzekładzie
PismaŚwiętegoautorstwaariańskiegobiskupaWulfili.Poinnychludachwschod-
niogermańskich,jakWandalowie(wVw.stworzylipaństwowpółnocnej
Afryce,zajęteprzezbizantyjskiegowodzaBelizariuszawlatachtrzydziestych
VIw.),GepidziczyLongobardowie,pozostaływzasadzietylkoskąpeprzekazy
historykówinazwymiejscowe(Maciejewski1999:129–132,139–140).
Powyższyprzeglądprowadzidowniosku,żezwiązkiwędrówekimigracji
zrozwojemjęzykowymludzkościwymagająjeszczeciągleintensywnychbadań.
Nieulegawątpliwości,żewymiarprzestrzennyjestnajważniejszym(obokczasu)
parametremzarównoprocesudyferencjacji,jakiprocesuunifikacjijęzykowej
(temuostatniemuniepoświęciłemdotąddostatecznejuwagi,odkładająctodo
