Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
–prowadzizawszedozbrodni.
DiagnozaGombrowicza,którąwyczytaćmożnazjego
dramatówipowieści,jestchybaostatecznietaka:
wświeciepozbawionymNadrzędnejInstancji,człowiek
–upojonywszechmocąswejludzkości–samstwarza
sobieoweInstancje,„ogłaszasiękrólem,bogiem,
dyktatorem”(
Ślub
).Jednaktarzeczywistość,którą
wupojeniustwarzaGombrowiczowskibohater,zawsze
obracasięprzeciwniemu,druzgoczego,miażdży
ciężaremwymyślonychkonstrukcji–takijestprzecież
finał
Ślubu
!NiemaMiłości,awymuszonewięziokazują
sięWięzieniem;niemaślubu,jestnatomiastpogrzeb.
Całataludzko-międzyludzka-pozaludzkadziałalność
Gombrowiczowskichbohaterówkończysięzawsze
katastrofą,ajejwartościotwórczeaspiracje
–koszmarnymzłudzeniem.Jedynietrupyzamordowanych
postaciokazująsięprawdziwe.
Gombrowiczodkryłmechanizm,któryzczłowiekaczyni
sankcjędziałaniainnychludzi.Odkryłwięc–jaksampisał
–„konwulsjeFormy”jakonieodłącznyatrybutludzkiego
istnienia,aleteżjakomechanizmludzkichdziałań,który
zawszeobracasięprzeciwkoponadludzkimuzurpacjom
człowieka.
Gombrowicz,zaczynającodbłazenady,prowadziswych
bohaterówzawszedotragedii.Gombrowicz–chciałoby
siępowiedzieć–totragik,któryrozpaczukryłzamaską
błazna.
InaczejWitkacy,którystalepotęgowanąbłazenadąnie
tyleodsłaniarozpacz,ilechcejąpoprostuzagłuszyć
ijeszczenachwilęoddalić.Aleniemazłudzeń–tachwila
niebędzietrwaćwiecznie.
Gombrowicz–jakwiadomo–rozpoczął
odrabelaisowskiegośmiechu,alestudiującgenezę,
kształtyikonsekwencjemiędzyludzkiejformy,zamarłnie
ześmiechem,leczzupiornymgrymasemnaustach.
Witkacegoprzeraziłanatomiastrealnahistoria
XXwieku.To,coprzeżyłiprzemyślałpodczasrewolucji
bolszewickiej,odwzorowałpóźniejwswoich
katastroficznychwizjach.DlategouWitkacegoostateczna
