Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
StefanBednarek
Wdośćzgodnejopinii(nietylkogeografów)nakrajobrazkulturowyskłada
sięwięcprzyrodnicześrodowisko,któretraciswennaturalne”właściwościwsku-
tekaktywnościczłowiekawnimgospodarującego.Wrezultacietejaktywności
pierwotniezróżnicowane(np.podwzględemjakościgleb,zalesieniaetc.)obsza-
rynaturalnemogąwspołeczeństwachzajmującychsięrolnictwemupodobnićsię
dosiebieitworzyćwzględniejednolitykrajobraz,zdrugiejzaśstronyprzestrzeń
geograficzniejednorodnamożeprzybraćkształtyodrębnychkrajobrazówwkon-
sekwencjizróżnicowanejgospodarki.Panujedziśdośćpowszechneprzekonanie,
żeowogospodarowanieczłowieka(nczynieniesobieziemipoddaną”
,Rdz1,28)do-
prowadziłodotakznacznychmodyfikacjiprzyrodniczychśrodowisknanaszejpla-
necie,żennaturalnych”krajobrazówdziśjużniema,cokolwiekwięcdziśsięrozta-
czaprzednaszymioczami,jestkrajobrazemnkulturowym”wsensienadanymtemu
słowuprzezgeografów.Tozapewnemielinamyśliorganizatorzyzorganizowanego
w1982rokuwLyoniekolokwiumpodznamiennymtytułemnŚmierćkrajobrazu”5.
ZteząewokowanątymtytułemniezgadzasięStanisławPietraszkownapi-
sanymw1992r.szkicuKrajobrazikultura,wychodzączzałożenia,żeniemożna
identyfikowaćkrajobrazuzjegonrealnieistniejącymobiektemprzyrodniczym”
,
przetworzonymprzezludzkąaktywnośćczyteżzachowującymjeszczejakieścechy
nnaturalności”
.Każdybowiemkrajobraz,krajobrazwswejistocie,jestkrajobrazem
kulturowymnietylkodlatego,żeniemajużdziśprzestrzeninaturalnych,pierwot-
nych,nienaruszonychantropogenicznymiczynnikamimodyfikującymiśrodowisko
przyrodnicze.Itakżeniedlatego,żepodziałnanaturęikulturęstraciłdziśostrość,
którakiedyśpozwalałasformułowaćantropologicznąkoncepcjękultury.Krajobraz
niejestczęściąprzyrody-przetworzonejczyndzikiej”-należywcałościdokultury,
jestjejwytworem,aściślej,wytworemaksjosemiotycznejaktywnościczłowieka.
Człowiek-powiadaPietraszko-przyrodęoczywiściewidziałzawsze,alejejnnie
oglądał”
,przyrodaniebyłananiładna,anibrzydka”
,naniwesoła,anismutna”
,mo-
głabyćnatomiastniebezpieczna,surowalubprzyjazna,ubogawzasobylubhojna
wdostarczaniupożywienia.
nKrajobrazzaczętoodkrywaćwtedydopiero,gdyzrozwojemświataczłowieka
światprzyrodyoddaliłsięnatyle,iletrzeba,bygowidziećwperspektywiewarto-
ści,niepożytkówjedynie.Byłtotensamczas,wktórymzaczętoodkrywaćkulturę
jakoszczególnąsferęświataludzkiego,oniejasnymwprawdziejeszczekryterium
wyodrębnienia,alejużniedającymsięutożsamiaćzcałymtymświatem,utylitary-
stycznierozumianymjakoosłonaczłowiekaprzed»dziką«przyrodą,narzędziejej
5Mortdupaysage?Philosophieetesthétiquedupaysage.ActesducolloquedeLyon,sousladirectionde
FrancoisDagognet,red.F
.Dagognet,Paris:ŚditionsChampVallon1982.
74
