Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
StefanBednarek
wiarąizplastycznymobrazemNazaretu,Golgotyiinnychświętychmiejsc,któ-
rychwcześniejnigdyniewidzieli,szliwyzwalaćZiemięŚwiętąśredniowieczni
krzyżowcy.Tentakżepejzaż-jakżeodmiennywróżnychrozsianychpoziemi
wspólnotachchrześcijańskich,aprzecieżzawszeuznanyzaodpowiadającywy-
obrażeniom-wzmacniawiaręskupionychprzyzbudowanejwkażdymlokalnym
kościółkuszopcebetlejemskiejwyznawców.
nChrześcijaniekońcaIwiekuorazIIwieku,odkądupewnilisię,żeBógstałsię
człowiekiem,którymiałumrzećzagrzechyludziizmartwychwstaćdożyciawiecz-
nego,staralisięodszukaćmiejsca,gdzieJezusbyłsądzony,ukrzyżowany,pocho-
wanyigdziezmartwychwstał,orazmiejsca,wktórychukazywałsięuczniom.Czy
chodziłooto,bypoprzezkontaktzmiejscemodświeżyćiobudzićwspomnienia,
którezachowaliiktóremogłybyćprzekazywaneustnieuczniom,takjakpowraca
siędomiejsc,wktórychspędziliśmyjakąśczęśćnaszegożycia,żebyjąożywićiod-
zyskaćwięcejutraconychszczegółów?Wiernymchodziłooinnąrzecz.Spotykalisię
naKalwarii,przyGrobieŚwiętym,takjakwmiejscachnadprzyrodzonych,wiecznie
obdarzonychskutecznąsiłą,zdolnychwzmacniaćwiarę,ożywiaćdogmaty,przed-
stawiaćiilustrowaćje”8.
Kiedymówimyooglądaniukrajobrazuikoniecznejobecnościpodmiotuogląda-
jącego,zwyklenieuwzględniamyfaktu,żestrukturakrajobrazujestbardziejzłożona,
bymożnająbyłoopisaćwkategoriachnwidoku”
.Wpojmowaniukrajobrazudominuje
okulocentryzm,nawetjeślizwracamyuwagęnatakiejegoelementy
,którychzobaczyć
sięnieda.Wizualność/widocznośćkrajobrazukulturowegowydajesięoczywista,kra-
jobraztoprzecieżnobrazkraju”
.Chybatylkowjęzykupolskimtermintentakwyraźnie
wskazujenacoś,cosięogląda,winnychjęzykacheuropejskichsłowotoowejcząstki
oznaczającejwizualnośćniemusizawierać(fr
.paysage,ang.landscape,ros.ландша́фт,
cz.krajina,niem.Landschaft;wprawdzieNiemcyużywająteżsłowaLandschaftsbild,ale
oznaczaonoraczejnwidoczek”
,malarskielubfotograficzneprzedstawieniekrajobrazu,
dopowieszenianaścianie),lecz-nietylkozuwaginachęćpozostaniawzgodziezha-
słemtejkonferencji-dopowiedzmy
,żekrajobraztorzeczywiściecośnwięcejniżobraz”
.
Nieulegawątpliwości,żezdolnośćtworzeniakrajobrazumająwszystkiezmysły
.Mówi
siędziśnp.onpejzażudźwiękowym”
,conieoznacza,żedasięgowyizolowaćzcałościo-
wegokontekstuipostrzegaćniezależnieodelementówpercypowanychinnymizmysła-
mi.Podobnowwiekachśrednich,kiedydośćpowszechnebyłoprzekonanie,żewzrok
możemylićiwodzićnapokuszenie,większąwagęprzywiązywanodoinnychzmysłów,
zwłaszczadowęchu,którypełniłowieleważniejsząfunkcjęniżdzisiajipozwalałna
8M.Halbwachs,LatopographielégendairedesévangilesenTerresainte.Étudedemémoirecollective,red.
M.Jaisson,Paris:PUF2008,s.124.
76
