Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Jakosięrzekło—żadnetozresztązaskoczenie—głównąofiarątakie-
gotrybulekturystałsiępodmiotliryczny.Dowody?Całąichmasęprzy-
nosiksiążkaTomaszaWójcika,tuwięctylkokilkaarbitralniewybranych
przykładów.
Wartorozważyć—zastanawiasięnaprzykładAndrzejSkrendo—
czypojęcieflpóźnejtwórczości”[ś]niewymaga,abyśmyodrzucili
ideedystansumiędzytym,ktowtekściemówi,aautoremtekstu?Jeśli
bowiemflpóźnatwórczość”toprzekazdoświadczeniastarościdane-
gopoeciewrazzpodeszłymwiekiem,toredukcjatakawydajesięnie-
uchronna71.
To,cowwywodzieszczecińskiegobadaczaopatrzonezostałoznakiem
zapytania,wrefleksjiAndrzejaZawadyjawisięczymśoczywistym:
Niemamowyopośredniości—powiadaautorGrywludowe,analizując
późnąlirykęJarosławaIwaszkiewicza—wszystkieinterpretacyjnewy-
trychy,takiejakflpodmiotliryczny”,sątunieporadniezbędne72.
KrokdalejwswejrefleksjipoświęconejstarościrobiAgnieszkaCzyżak,
stawiającjeszczeodważniejszątezę.Obligatoryjnawwywodziecytowa-
nychbadaczykategoriawieku(awięciflpóźnejtwórczości”)wjejujęciu
jestczymśopcjonalnym,jedynieintensyfikującymwymiarautobiograficz-
ny,boto,coistotniejsze,zawierasięjużwsamymprzedmiocierefleksji:
71A.Skrendo:Oszczególnychwłaściwościachtzw.późnejtwórczościTadeuszaRóżewi-
czaś,s.204.
72A.Zawada:Wszystkopokruszone.Warszawa1985,s.75.Takąkonstatacjęmożna
zresztąznaleźćrównieżwksiążceWójcika.flStarzypoeciukładająwierszerozrachunko-
wewtakisposób—piszeautorDramatuformy—żestosowaniekategorii»podmiotuli-
rycznego«doichodczytaniarzeczywiścieodczuwasięjakoniestosowność”.T.Wójcik:
Późnatwórczośćwielkichpoetówś,s.30.Coważniejsze,autorpodsuwadośćsugestywne
wyjaśnienietakiegostanurzeczy.Otóżwjegoujęciuflautobiograficznośćokazujesię
[ś]ważnąkonwencjąpóźnejpoezji—konwencją,wktórejwyrażasięupartedąże-
niestarychpoetów,byocalićniepowtarzalnieindywidualnyiludzkiwymiarwłasnej
twórczości.Skrywasięzatemwtejkonwencji[ś]zarównoogólnakoncepcjapoezji
(literatury),jakizaryspewnegoprojektuantropologicznego(filozoficznego).Autobio-
graficznośćpóźnejpoezjimadlastarychpoetów—możemieć—znaczenieocalające.
[ś]Utrzymanewkonwencjiautobiograficznościutworystarychpoetówsąkażdora-
zowozapisemjednostkowejbiografii,szczególnymwyrazemjejniepowtarzalnejistoty.
WprzypomnianychutworachIwaszkiewiczaiMiłosza,RóżewiczaiHerberta[ś]»ja«
jestidentycznezpoetą,aprzynajmniejpokusatakiegoutożsamienianarzucasięzprze-
możnąsiłą.
Równocześnieto»ja«jest—jakbypowiedziałHans-GeorgGadamer—
tożsameze»wszystkimi«.Lirykawswejkonwencjinajbardziejprywatnaokazujesię
więcwswojejistocienajgłębiejuniwersalna.Natymwłaśniepolegajej(pozorny)para-
doks”.Tamże,s.54—57.
~25~
