Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KatarzynaDaniluk:KuchwaleWiecznegoMiasta!…
11
żedoświadczeniewwalcezolbrzymami,któregozbiegiemczasunabrałaarmia
rzymska,pokazało,żesątozwierzętanieobliczalne,aichpłochliwośćmogłastwa-
rzaćniebezpieczeństwotakżedlawykorzystującejjearmii7.Ztegopowodusłonie
dośćrzadkowspierałylegionistów,zaczasówHadrianazaścałkowiciezaprzestano
posługiwaniasięnimi8.Pozorniebezużyteczneolbrzymyszybkostałysięjednak
dlaRzymiancennymłupem—spektakularnymświadectwemzwycięstwa.Ztej
przyczynywWiecznymMieściesłoniepojawiłysięjużw275rokup.n.e.,wczasie
triumfukonsulaManiuszaKuriuszaDentatusa,który,wedleEutropiusza,njako
pierwszysprowadziłdoRzymuczterysłonie”
9
.Datępierwszegopojawieniasię
tychzwierzątwRzymiepotwierdzanaturalniePliniusz,któryrelacjonuje,żestało
siętoledwiesiedemlatpokrotochwilnymspotkaniuznimiwczasiewojnyzPyr-
rusem10.Lakoniczne,właściwedlaepitomatyEutropiuszaokreślenienduxit”kryje
zasobąnajpewniejwielekłopotów,któremusiałpokonaćKuriusz.Należybowiem
zaznaczyć,żeoileoswojeniesłoniniebyłoprocesembardzoskomplikowanym11,
otyleichtransportprzysparzałogromnych(jakonesame)trudności,czegowręcz
kanonicznymdowodemsąinformacjedotycząceichprzewiezienianapolebitwy,
m.in.przeprawy37słoniHannibalawdrugiejwojniepunickiejczysłonikonsula
Marcjuszawtrzeciejwojniemacedońskiej12.
7
Zdarzałosię,żekornacymusielizabijaćsłoniezagrażającewłasnejarmii.Rzymianiebyli
świadkamitakiejrzeziwarmiiHazdrubala:nSłoniwięcejzabilisamiichkierownicyniżnieprzyja-
ciel.Mielioniprzysobiedłutorzemieślniczeimłot.Kiedytepotworyzaczęłysięsrożyćiatakować
swoich,kierowcaprzykładałtakiemudłutomiędzyuszy,wprostdokręgułączącegogłowęzkar-
kiem,iwbijałjeweńmożliwiesilnymuderzeniem.Tęmetodęwynalezionojakonajszybszysposób
uśmiercaniaolbrzyma,gdyprzestawałsłuchaćkierowcy”(Liv.,XXVI,49).Por.np.doświadczenia
iobserwacjewspółczesnegoznawcyzwierząt—F.C.BosTock:Tresowaniedzikichzwierząt.War-
szawa1909,s.49.
8WykorzystywanojerelatywnieczęstotylkowpierwszejpołowieIIwiekup.n.e.Zob.np.Liv.,
XXXIII,8—9;XLIV,41—42.Szerzej:E.Reinach:Elephas…,s.539;H.H.Scullard:TeElephant
intheGreekandRomanWorld.London1974.MniejliczneprzypadkiwIwiekup.n.e.zob.np.:Flor.,
Epit.I,37;Cass.Dio,XLV
,13,4.
9Eutr.,Brev.II,14.Przeł.P.NehringiB.Bibik.Warszawa2010.
10Zob.przypis2.
11Ponieważsłonierzadkorozmnażająsięwniewoli,jedynymbodajsposobemichpozyskania
byłypolowanianazwierzętażyjącenawolności.OsposobachichpoławianiapisałPliniusz(NH
VIII,24).Opodobieństwietychstarożytnychmetodpoławianiasłonidosposobówpraktykowanych
jeszczenaprzełomieXIXiXXwiekuzob.szerzej:F.BosTock:Tresowanie…,s.58;L.Żyrkiewicz:
Natropachsłoniaafrykańskiego.Warszawa1968,s.143,145.Słońjestzwierzęciem,którenigdy
niezostałoprzezczłowiekaudomowione,choćnieustanniepodejmowanopróbyjegooswajania.
Wefekciemówićmożnajedynieowykorzystaniusłoniprzezczłowieka,atomogłomiećmiejsce
już2000latp.n.e.Por.A.LasoTa-Moskalewska:Zwierzętaudomowionewdziejachludzkości.
Warszawa2005,s.222.
12Oproblemachztransportowaniemsłonibojowychzob.:Polyb.,Hist.III,53;Liv.,XXI,28,37;
XLIV,5.Por.też:S.O’Bryhim:Hannibal’sElephantsandtheCrossingoftheRhone.nTeClassical
Quarterly,NewSeries”1991,nr41,s.121—125;M.Charles,P.Rhodan:MagisterElephantorum:
