Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DziejePolskipiastowskiej
Najstarszyzbiórprawapolskiego-tzw.Księgaelbląska(fragmenty)
Art.1
1.Tym,którzychcąznaćprawopolskieniechbędzie
wiadomo,żePolacyodchwili[przyjęcia]przez
siebiechrześcijaństwapodlegalirzymskiejstolicy
papieża,aniecesarzowi,gdyżichrzymskastolica
wzięłapodswojąopiekę,dziękiczemutymchętniej
stalisięchrześcijanami.
2.Naświadectwotegodającorocznietytułem
czynszuwyżejwymienionejstolicygarśćpieniędzy,
cosięnazywapieniążkiemśw.Piotra.
Art.3
1.Takżewiedziećnależy,żepolskisędzianiezwykł
miećławników.
2.Wszakżejeśliwczasieodbywaniasąduwidzi
wokółsiebiezdatnychludzi,tychzapraszadosiebie
iprzedstawiaimrzecz.
3.Ajeśliczyjeśzdaniewydajemusięsłuszne,
wyrokujewedługniego.Atoligdyniczyjezdaniejemusięniepodoba,wówczaswyrokujezgodniezswym
mniemaniem,jaktylkomożenajsłuszniej.
Art.15
1.Drogaksiążęcajestobwarowanapokojemksiążęcym.Przetojeśliktośnaniejdopuścisięjakiegośbezprawia,
tenzłamałpokójksiążęcy.ToPolacynazywająrękąksiążęcą.
2.Jeślizdarzysię,żektośzabijegościanadrodzeksiążęcejtopłacionodszkodowaniezazmarłego[wwysokości]
50grzywien.
Art.25
1.Równieżjeślioskarżysięczłowiekaisędzianakazujemuodpowiadać,aówmówi,żejestniewinny,wówczas
pytagosędziaczymaświadków.
2.Jeśliówwtedymówi,żeniemożeichmieć,iwówczassędziachceskończyćsprawętegosamegodnia,tedy
postanawiasędzia,żenależygorzucićnawodę.
3.Wówczaswinienkapłanwpierwszymrzędziepobłogosławićwodę[...]
6.Potemkapłanskrapiawodęwodąświęconą.
7.Następniespuszczasięwinnegowtakisposób,żewiążesięmuręceprzedgoleniamiiwsuwakijmiędzy
podkolanairamiona,takabyniemógłwładaćanirękoma,aninogami.Należymuzrobićznaknagłowie,by
możnazauważyćczyczłowiektonielubpływa.Należymutakżeprzywiązaćwokółbrzuchapowróz,bygoz
powrotemwyciągnąćgdybytonął.
8.Wszakżegdybyonnietonął,leczutrzymywałsięnawodzie,todowiedzionomuwinywsprawie,októrągo
obwiniono.
9.Jednakżeniechbędzierzecząwiadomą,żesędziowieniechętnieudzielająpróbywodywwypadkuzbrodni
głównej.
10.Kapłana,którybłogosławiwodę,wynagradzasiępołowąłutaalboczymśinnymcoustanowionoświadczyć.
Tosamoczynisiętemu,którybłogosławiłżelazo.
Art.29
1.Jeśliktośjedziewposelstwiewinteresieksięcia,akońmupadawewsi,doktórejprzybył,tampozostawiago
[konia]ibierzewewsiinnego.Tegoniemożemuniktzabronić.
2.RównieżchłopisązobowiązaniwieŹć[rzeczy],[ito]każdy,zewsi,którązamieszkuje,donajbliższejwsiswego
pana;tę[rzecz]ciztamtejwsimusząwieŹćdonastępnej,jeślidalejtegotrzeba.Itakodwsidowsi,ażona[rzecz
transportowana]dotrzedodworuichpanaalbotam,gdzieonamapozostać,naktórym[to]miejscuon[przewożący]
oddajejąszafarzowi.
(przekładJózefaMatuszewskiego)
przywilejlokacyjnywdwuredakcjach:z1233i1251roku,któryposłużyłzarazem
lokacjiChełmnaiTorunia.Prawomagdeburskiemiałorównieżswojeźródłowszczegó-
łowychpouczeniachprawnych-tzw.ortylach,którezachowałysięwkilkuzbiorach.
Obokprawamagdeburskiego,wstrefiebałtyckiejrozwinęłosięprawomiejskie
wzorowanenaLubece,stądzwaneprawemlubeckim.Korzystałyzniego:Gdańsk,
Tczew,Elbląg,Brunsberga(Braniewo),alewczasachkrzyżackichzostałoonozastą-
pioneprzezprawochełmińskie,zatemjegorolawPolscebyłaznikoma.
Prawomiejskie,którepowstałounaszobcegoposiewu,zczasemzaczęłożyć
własnymżyciemikształtowaćsięwdrodzewłasnegoustawodawstwaposzczególnych
miast(tzw.wilkierze)lub-oboktegoustawodawstwa-takżewdrodzepouczeńudzie-
34
