Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Dziedzictwopiastowskie
wieluńskiejiwgranicachwojewództwasandomierskiego-ziemilubelskiej(dopiero
w1474rokuprzekształconejwwojewództwo).Ruśhalickadzieliłasięna4ziemie:
halicką,lwowską,przemyskąisanocką;województwemstałasięodroku1434,tj.od
rozciągnięciananiąprawapolskiego.Ziemiepodolskaichełmsko-bełskastanowiły
lennaKorony:pierwszaznichinkorporowanazostałaostateczniedoKrólestwaPol-
skiegowroku1430,druga-wlatach1387-1462.LenneMazowsze,dzielącesięna
ziemieczerskąipłocką,zjednoczonezostałopodkoniecpanowaniaKazimierzaWiel-
kiegoprzezksięciaSiemowitaIII.Pojegośmierciw1381rokudawnypodziałzostał
przywróconyprzezjegosynów-SiemowitaIViJanuszaI.Pozostającypozagranicami
KrólestwaPolskiegoŚląskrozpadałsięnakilkanaścieksięstw.OstatniPiastowie,
mimopróbunifikacjikraju,utrwalaliniejednokrotniepodziałypowstałepodczas
rozbiciadzielnicowego.Dotyczyłotozwłaszczaodziedziczonychpoprzodkachurzę-
dówiinstytucjidzielnicowych.
Terytoriumpaństwapolskiegoobejmowałookoło244tys.km2zokoło1mln800
tys.mieszkańców,zczegonaziemierdzenniepolskieprzypadałookoło150tys.km2
zokoło1mln400tys.mieszkańców.Średniagęstośćzaludnieniawynosiłaokoło
8-8,5osóbnakm2.Podtymwzględemistniałyjednakwróżnychczęściachkraju
bardzopoważnedysproporcje.Donajgęściejzaludnionychobszarównależałlewy
brzeggórnejWisły,naodcinkuodKrakowadoSandomierza,szczególniezaśokolice
Wiślicyiterenydekanatupleszowskiego.Gęstośćzaludnieniasięgałatamnawetdo
35mieszkańcównakm2.Wdalszejkolejnościmożnawymienić:Kujawy,ziemiesądec-
ką,łęczycką,płockąiśrodkowąWielkopolskę.Donajrzadziejzaludnionychterytoriów
należałynatomiastobszaryLubelszczyzny,PuszczySandomierskiejiPodhala,gdzie
miejscamigęstośćzaludnienianieprzekraczałanawetjednejosobynakm2.Dyspro-
porcjeteuległyzczasempewnemuwyrównaniudziękiintensywnieprowadzonej
akcjiosadniczejnaterenachlesistychigórskich,atakżelepszemuzabezpieczeniu
granicywschodniejprzednajazdamisąsiadów.
ZiemierdzennejPolskizamieszkiwaliwprzytłaczającejliczbiePolacy.Niewielki
procentstanowilinapływającyodXIIIwiekuNiemcy.OsiedlalisięoniwMałopolsce
iWielkopolscewwiększychmiastachoraznaterenachpodgórskich.Liczniejpojawili
sięwtakichośrodkachmiejskich,jak:Kraków,Tarnów,NowySącz,Bochnia,Wie-
liczka,Poznań,Międzyrzecz,Zbąszyń,Kościan,Rogoźno,Pyzdry,Inowrocław,Brześć
Kujawski.Osiedlającsięnawsi,ulegaliszybkiejpolonizacji,takżeślademichpobytu
pozostawałaczęstotylkonazwamiejscowości(np.Melsztyn,Lanckorona,Tylmanowa,
Barwałd).Jedynątrwalszągrupęosadnicząwiejskąstworzylinadgórnymbiegiem
Dunajca,aleitampolonizacjaczyniłastosunkowoszybkiepostępy.
OdczasówKazimierzaIIIWielkiegowzrosłanaziemiachpolskichliczbaludności
żydowskiej.SzukałatuonaschronieniapoprześladowaniachrozpętanychwEuropie
Zachodniejwwynikuepidemiitzw.czarnejśmierciwlatach1348-1350.Przybysze
osiedlalisięwwiększychmiastach,jakKraków,LwówczySandomierz.Przywileje
KazimierzaWielkiegogwarantowałyimodrębnośćprawnąodresztyludności,zapew-
niałym.in.wolnośćwyznaniaiautonomięsądowniczą,zprawemapelacjidokróla.
PouniizLitwąznaleźlisięrównieżnaterenieWielkiegoKsięstwaLitewskiego,gdzie
przywilejeJagiełłyiWitoldazlat1388i1389(drugiznichuznanyjestzafalsyfikat
-JerzyOchmański,1986)zapewniłyimwTrokach,GrodnieiBrześciuLitewskim
liczba
ludności
igęstość
zaludnienia
grupy
etniczne
13
