Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DziejePolskipóŹnośredniowiecznej
liczneswobody.LiczbaludnościżydowskiejwXIVwiekutrudnajestdooszacowania
(kilkatysięcy),alewzrastałastopniowo,byosiągnąćnaziemiachpolskichpodkoniec
średniowieczaokoło30tys.
PrzyłączoneprzezKazimierzaIIIWielkiegoziemieruskiezamieszkiwaliwprzytła-
czającejliczbieRusinizniewielkądomieszkąOrmianwmiastachorazbrańców
litewskichitatarskichnawsi.JużwXIIIwiekuprzybylitukoloniściniemieccy,od
2.połowyXIVwiekuwidocznebyłyzaczątkiosadnictwapolskiego.Nagrzbietach
karpackichpojawilisiępasterzewołoscy,przesuwającysięzwolnazeswymistadami
nazachód.
Podziałyspołeczne
SpołeczeństwowPolsce2.połowyXIVwieku,podobniejakwinnychkrajach
Europy,byłogłębokorozwarstwione,dzieliłosięnastany,czyligrupyspołeczne
oodmiennymstatusieprawnymizróżnicowanychprerogatywachpolitycznych.Wy-
kształceniesięstanówbyłoprocesemdługotrwałym;nakoniecXIVwiekuprzypadł
jegoetapkońcowy.MożnawyróżnićwtymokresiewPolsceczterystany:ducho-
wieństwo,szlachtę,mieszczaństwoichłopów.
duchowieństwo
Najwcześniej,bowpoczątkachXIIIwieku,wyodrębniłsięstanduchowny.Tożsa-
mośćprawnązapewniłomuwłasnesądownictwoizwolnienieodświadczeńnarzecz
państwa.Nazewnątrzwystępowałsolidarnie,jakodepozytariuszwiaryimoralności,
reprezentantKościołapowszechnegowywierającegowśredniowieczuprzemożny
wpływnażyciepolityczne,społeczneiobyczajowe.Duchowieństwo,woparciu
oprawokanoniczne,regulowałonietylkokwestiewewnątrzkościelne,aleingerowało
równieżdogłębniewżyciecodzienneludziświeckich.Kościółjakowłaścicielwielkich
majątkówziemskichbyłteżliczącąsiępotęgągospodarczą,promującniejednokrotnie
nowesposobyuprawyroli(np.klasztorycysterskie).Biskupizasiadającywradzie
królewskiejmieliznaczącywpływnasprawypolityczne.Współpracowalinaogół
ściślezmonarchą,gdyżwładca,
mimoobowiązującejteoretycznie
zasadywyborubiskupówprzez
kapituły,miałwpraktyceprze-
możnywpływnanadawaniewyż-
szychgodnościkościelnychizre-
gułyobsadzałstanowiskaludź-
misobieoddanymi.Wzasadzie
wyższeduchowieństwoniebrało
udziałuwwalceowładzę,ograni-
czającsięjedyniedoobronyuzy-
skanychwcześniejprzywilejów
sądowych,ekonomicznychireli-
gijnych.Natymtledochodziło
czasamidokonfliktówzwładcą,
Ryc.2.TrzechbiskupówzmalowidłaściennegowkrużgankachklasztoruFrancisz-
alenigdynieprzybrałyonepo-
kanówwKrakowie,lata1436-1455.
ważniejszychrozmiarów.
14
