Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DziejePolskipóŹnośredniowiecznej
ipozostaławichgestiitakże
poponownymwprowadzeniu
urzędustarostówgrodowych
wtejdzielnicy.Urzędnicyziem-
scymusielibyćmianowanispo-
śródszlachtyosiadłejwdanej
ziemi,aleprzydesygnowaniu
starostówmonarchaniebyłni-
czymskrępowany.Dziękitemu
starostowiestalisięsprawnym
ramieniemwładzykrólewskiej
wprowincjach,azakresichwła-
dzybyłbardzoznaczny.
W2.połowieXIVwiekuwy-
kształciłysięostatecznieurzędy
centralne.Zastąpiłyonedawne
urzędydzielnicowe,którenabra-
łycharakterugodnościhonoro-
wychalbobyływstadiumzaniku.
Obokwspomnianegowyżejkanc-
lerzakoronnego,kontrolujące-
gowszystkiepismawychodzące
iprzychodzącedokancelarii,
funkcjonował-jakojegozastępca
-podkanclerzy.Pozjednoczeniu
państwazarządskarbukrólew-
skiegoznalazłsięwrękupodskar-
biegokrakowskiego,zwanego
następniekoronnym.Urządmar-
szałkowskinatomiastpojawiłsię
wPolscewpołowieXIVwieku
podwyraźnymwpływemwzorów
czeskichiwęgierskich.Doobo-
Ryc.10.Królwydającywyroknawiecu.MiniaturazKodeksuŚwiętos!awa
zWojcieszyna,1449rok(BibliotekaCzartoryskichwKrakowie).
wiązkówmarszałkanależałoza-
rządzaniedworemkrólewskim.
urzędy
WpoczątkachXVwiekupowstałurządjegozastępcyzwanegomarszałkiem
centralne
nadwornymonieokreślonychprzezdłuższyczaskompetencjach.
Ponieważgłównasiławojskowapaństwaopierałasięnapospolitymruszeniu,
którymnaczelniedowodziłkról,awramachziem-wojewodowieikasztelanowie,
nieliczneoddziaływojskzaciężnychniemiałypoczątkowostałegowodza.Tylko
wprzypadkuwojnykrólmianowałczasowychdowódców,zwanychzłacińska
campiductores,lubzczeska-hetmanami.
sądy
Sądownictwomiałocharakterstanowy.Duchowieństwoodpowiadałoprzedsądami
kościelnymi.Wśródszlachtyosiadłejsprawycywilnerozpatrywałysądyziemskie,
sprawykarne-sądygrodzkie(starościńskie).Teostatniebyłyteżwłaściwewe
24
