Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Polskawczasachprzełomu
Ryc.13.PortretMichałaFryderykaCzartoryskiego,mal.LudwikdeSilvestre,
1.połowaXVIIIwieku(MuzeumNarodowewWarszawie).
AugustowiIII,zamyślającnawetozmia-
niepanowania,itowdrodzerokoszu(de-
tronizacji),przywykorzystaniuwojskro-
syjskich.Natomiastplanemreformustro-
jowych,przygotowywanychprzezFamilię,
Katarzynaniebyłazainteresowana.
Groźbarokoszubyłacałkiempoważ-
na.Familiauzyskałazapewnienieimpe-
ratorowej,iżwiosną1763rokujeden
korpusrosyjskistanienagranicyKurlan-
dii,adrugipodSmoleńskiem;towarzy-
szyłatemuobietnicawsparciafinanso-
wegodlakonfederatów.Czartoryscy
zbroiliswojenadwornemilicje.Jednak
wobecfaktu,żewojskakoronneznajdo-
wałysiępodkomendąhetmanawielkiego
koronnegoJanaKlemensaBranickiego,
wówczaszwolennikadworumonar-
szego,liczylibardzonazbrojnąpomoc
Rosji.Byligotowiwszcząćwojnędomo-
wą,niezdającsobiesprawy,jakdalece
ichplanysprzyjałypaństwomościen-
nym;chcieliskończyćzsaskąanarchią
poprzezdziałania,któremogłypogrążyć
krajwjeszczegroźniejszejanarchii.
Planrokoszuokazałsięzbędny.
śmierć
5października1763rokuzmarłwDreźniekrólRzeczypospolitejAugustIII.Jegośmierć
AugustaIII
otworzyłalegalnądrogęreformie:trzebabyło,jakzawszewczasiebezkrólewia,
zawiązaćkonfederacjęiwykorzystaćnadarzającysięczasdlaprzeprowadzeniazmian
ustrojowych.Czartoryscy,niemającydotychczasdominującejpozycjiwkraju,
uzyskawszypoparciePetersburgastalisiępanamisytuacji.Dorywalizacjiotron
walka
polskistanęłotakżeugrupowanieprzeciwne-tzw.republikanci,zPotockiminaczele
elekcyjna
-wysuwającekandydaturęhetmanawielkiegokoronnegoJanaKlemensaBranickiego,
któryliczyłwówczas74lata.Pewnezamieszaniewkręgachpolitycznychwywołała
kandydaturajeszczestarszego(86-letniego),alebynajmniejniewyzbytegoambicji
politycznychStanisławaLeszczyńskiego.[StanisławLeszczyński]
Tymczasem-gdytylkodoPetersburgadotarławiadomośćośmierciAugustaIII,
decyzja
aprzyówczesnychmożliwościachkomunikacyjnychtrzebabyłonatoprawiedwu
Petersburga
tygodni-KatarzynaIIzgromadziłaswoichdoradców,zkanclerzemNikitąPaninem
naczele,celemwytyczeniapolitykiwobecRzeczypospolitejwnowejsytuacji.
WplanachrosyjskichkrólemKoronyiWielkiegoKsięstwaLitewskiego,wdrodze
wolnejrzekomoelekcji,miałzostaćczłowiek,któryzawdzięczałbykoronęRosji
iprzeztenfakttrwalezwiązanyzostałbyzpolitykąpetersburską.
elekcja1764
Elekcjaodbyłasię6września1764rokuwewsiWolapodWarszawą.Zsilnym
poparciemRosji(carskiewojskaobozowałypodsamąWarszawą)obranyzostałkrólem
28
