Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Budowaniepodstawniepodległegopaństwapolskiego
tereniezaborupruskiego.DopierowobliczunieuchronnejklęskiNiemiecujawniłsięwPoz-
naniu(9listopada1918),istniejącywkonspiracjiod1916r.,CentralnyKomitetObywatelski,
utworzonyprzezpolskichparlamentarzystów.Kilkadnipóźniej(14listopada)powstałna
Naczelna
jegobazieKomisariatNaczelnejRadyLudowej(NRL),złożonyzWojciechaKorfantego,
Rada
księdzaStanisławaAdamskiegoiAdamaPoszwińskiego,mającyzazadanieewolucyjne
Ludowa
przejęciewładzywzaborzepruskim.ZinicjatywyKomisariatuzwołanodoPoznania
sejmikdzielnicowy(od3do5grudnia),naktóryprzybyliprzedstawicielewszystkich
skupiskpolskichzNiemiec.ZaaprobowałondotychczasowąpolitykęKomisariatu,rozsze-
rzyłgodosześciuosób(oStefanaŁaszewskiego,JózefaRymeraiWładysławaSeydę)
ipowołałdożyciaosiemdziesięcioosobowąNaczelnąRadęLudowązBolesławemKrysie-
wiczemnaczele.PolitycywielkopolscyzdużąrezerwąodnosilisięzarównodoJózefa
Piłsudskiego,jakidopowołanegoprzezeńrząducentralnegowWarszawie.Dlategoteż
apelowalioutworzenierządukoalicyjnego,obejmującegowszystkieliczącesięugrupo-
waniapolityczne,azaswąreprezentacjęnazewnątrzuznawaliKomitetNarodowyPolski
(KNP)wParyżu,przyktórymdelegatemNRLzostałWładysławGrabski.
NRLopowiadałasięzapokojowymprzejęciemwładzyzrąkniemieckich,comiało
nastąpićpoustaleniugranicnazbliżającejsiękonferencjipokojowej.Jednakżerozwój
wydarzeńprzekreśliłtezamiary.27grudnia1918r.wybuchłowWielkopolscepowstanie,
aNRLprzejęłafaktycznąwładzęnawyzwolonychterenachisprawowałajądokońca
sierpnia1919r.,kiedytoprzelałasweupraw-
nieniananowoutworzoneMinisterstwobyłej
DzielnicyPruskiej.
Dążeniadoutworzeniaośrodkawładzypo-
jawiałysiętakżepozagranicamiziempolskich.
Najistotniejszymwydarzeniemtegorodzaju
byłopowstanie(15sierpnia1917)wLozannie
wspomnianegojużKNP.Utworzyligopolitycy
związaniznarodowądemokracjąikonserwa-
tywnymStronnictwemPolitykiRealnej.Doje-
gogłównychdziałaczynależeli:RomanDmow-
ski,ErazmPiltz,MaurycyZamoyskiiIgnacy
Paderewski.PoprzeniesieniudoParyżasiedzi-
byKomitetuzostałonwkrótceuznanyprzez
państwaalianckiezaoficjalnąreprezentację
Ryc.6.Kartkaupamiętniającazłożeniedatkunażołnierskieświęta
(zbioryprywatne).
społeczeństwapolskiego,tj.namiastkęrządu
naemigracji.Pełniłteżdefactotakąfunkcję
wzakresiepolitykizagranicznejiorganizowa-
niaArmiiPolskiejweFrancji.
Własneośrodkiusiłowałybudowaćtakże
niektóreodłamyruchurobotniczego.Efektem
tychpoczynańbyłyRadyDelegatówRobot-
niczych(RDR),powstająceprzedewszystkim
naterenieKrólestwaPolskiego.Jednak,mimo
wysiłkówkomunistów,niestałysięonenigdy
organamiwładzyrewolucyjnej,jakorganizacje
oidentycznejnazwiewRosjiSowieckiej.Pol-
skieRDR,podwpływemprzeważającychw
13
