Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PolskawczasachniepodległościiIIwojnyświatowej
korektami,wynikającymizfaktuzgermanizowanianiektórychobszarówlub
repolonizacjiinnych,gdziewystąpiłopolskieodrodzenienarodowe.Wnie-
wielkimstopniupodnosiłtakżekwestiępolskichinteresówstrategicznych
iekonomicznych.PrzyuwzględnieniutychaspektówPolskawinnaotrzymać:
ŚląskGórnyiŚredniorazskrawkiDolnego,Wielkopolskę,PomorzeGdańskie
bezzachodniejczęścizgermanizowanychpowiatówwałeckiegoiczłuchow-
skiego,wschodniączęśćPomorzaZachodniego(powiatylęborski,bytowski
iwschodniączęśćpowiatusłupskiego),WarmięorazpołudniowypasMazur.
KomisjaCambonarozpatrzyłatepostulatyi12marca1919r.podjęła
decyzjęredukującączęściowopolskieżądania.Zdecydowałasięprzekazać
PolsceGórnyŚląsk,WielkopolskęiPomorzeGdańskie,aodrzuciłapretensje
doŚląskaŚredniegoiDolnegoorazskrawkówPomorzaZachodniego.Olo-
sachspornychterenówwPrusachWschodnichmiałzadecydowaćplebiscyt.
Tydzieńpóźniej(19marca1919)wnioskiKomisjirozpatrywałatzw.Rada
Dziesięciu(szefowiewielkichmocarstwiichministrowiesprawzagranicz-
nych).WtedyteżGeorgeDavidLloydzakwestionowałzasadnośćprzyłączenia
doPolskiGdańska,atozewzględunajegoniemieckicharakter.Przytej
okazjiwypowiedziałpodadresemPolskiiPolakówwielecierpkichsłów.
Ostateczniezdecydowano,żeGdańskzostanietzw.WolnymMiastem,pod
zwierzchnictwemmającejpowstaćLigiNarodów.
DecyzjeKomisjiCambonaznaniesionymipoprawkamiprzekazanodo
zaakceptowaniaPolakom(6maja1919)iNiemcom(7maja1919).Niemcy
zakwestionowalijewpunkcieodnoszącymsiędoGórnegoŚląska.Ichopór,
popartygroźbami,iżwprzypadkuutratytejziemimożedojśćdowybuchu
Ryc.14.OdznakaWojskWiel-
rewolucjispołecznejpodobnejdobolszewickiejoraz,coprzemawiałodomo-
kopolskich,1919r.(Muzeum
carstwznaczniewyraźniej,żeniebędąwstaniezapłacićnakładanychna
NarodowewPoznaniu).
nichodszkodowań,spowodował,przypoparciuWielkiejBrytanii,żenaŚląsku
postanowionotakżeprzeprowadzićplebiscyt.
Gdywięc28czerwca1919r.podpisywanotraktatwersalski,przyznawanownim
PolscejedynieitakjużodzyskanąWielkopolskęorazPomorzeGdańskiebezGdańska.
TraktatpodpisaliRomanDmowskiiIgnacyPaderewski.Polscenarzuconododatkowo
małytraktat
%małytraktatwersalski%,zwanyrównieżtraktatemmniejszościowym.Jegoinicjatorami
wersalski
byliŻydzi,szczególniemocnodoświadczeniwpierwszychdniachniepodległości,m.in.
faląpogromów,któraprzetoczyłasięprzezziemiepolskienaprzełomielat1918i1919
ispowodowałaśmierćponad200osób.NajwiększyzpogromówmiałmiejsceweLwowie
(od22do23listopada1918),gdziezginęłokilkadziesiątosób,akilkasetzostałorannych.
Wwieluwypadkach,np.wPińsku(5kwietnia1919),sprawcamipogromówbyliżołnierze,
oskarżającyŻydówosprzyjaniebolszewikom,aszczególniezłąsławęwpamięciżydow-
skiejpozostawiliposobiehallerczycy.Namocytraktatumniejszościowegorządpolski
zostałzobligowanydozapewnienia,podkontroląmiędzynarodową,pełnegorównoupraw-
nieniawszystkichobywatelibezwzględunawyznanieinarodowość,zagwarantowania
mniejszościomprawadoswobodnegoużywaniarodzimegojęzyka,zakładaniaiprowa-
dzeniaszkółorazinstytucjikulturalnych.Dodatkowymiprzepisamiokreślanouprawnienia
ludnościżydowskiej,m.in.zobowiązaniewładzpolskichdouwzględnieniaświętowania
przezniąsoboty.Postanowieniatraktatuwersalskiego,wszczególnościmniejszościowe-
go,dającegoinnympaństwomprawoingerowaniawwewnętrznesprawypolskie,wywo-
łałylicznezastrzeżenia,wynikającem.in.zfaktu,żeniemiałoncharakterupowszechnego,
20
